Stress: het is een ongenode gast die bij iedereen weleens op de stoep staat bij werkdruk, ruzie, ontslag, verdriet of ziekte. Voor mensen met angst- en dwangklachten lijkt hij soms wel een fulltime kamergenoot met eigen sleutel. Hem buitensluiten gaat niet. Maar je bepaalt wél hoe lang hij mag blijven en wat je hem voorschotelt. Hier wat copingstijlen om hem wat sneller bye-bye te zwaaien.
Stress: het is een ongenode gast die bij iedereen wel eens langskomt. Heb je last van angst- en dwangklachten dan lijkt hij vaker aan te bellen, en hij blijft vaak ook langer rondhangen. Je systeem slaat sneller alarm, zelfs bij ogenschijnlijk kleine dingen. We doen allemaal wel iets om deze indringer te hanteren.
De één vliegt het PRAKTISCH aan: lijstjes maken, plannen, oplossen, fixen. Alles onder controle houden voelt veilig – zeker voor wie leeft met dwanggedachten of een brein dat nooit stil is. Maar controle is ook een hongerige gast: hoe meer je hem voedt, hoe vaker hij aan tafel schuift. En sommige dingen laten zich nu eenmaal niet oplossen, hoe efficiënt je het ook aanpakt.
Anderen zoeken het in hun emotionele BINNENWERELD. Een goed gesprek, een potje huilen, schrijven, of simpelweg even alleen zijn. Emotiegerichte coping vraagt ruimte en dat is precies wat angst en dwang vaak al innemen. Toch kan het helend zijn om die ruimte te (leren) pakken. Want als je iets wat je dwars zit niet kunt veranderen, kun je misschien wel veranderen hoe je er tegenover staat.
Dan zijn er mensen die meteen in ACTIE komen. Ze praten, bewegen, vragen hulp. Ze pakken de stress bij z’n kraag. Dat werkt, zolang je maar niet volledig verlamd raakt door de onrust in je hoofd. Want bij angstklachten kan actie soms voelen als vechten tegen de stroom in. En toch: kleine stappen kunnen grote verschillen maken.
Behoor jij tot de AFWACHTERS? Dan negeer je ongenode gasten graag. Je maakt grappen en kunt eindeloos piekeren en keuzes tot Sint Juttemis uitstellen. Vooral bij dwangklachten ligt die valkuil op de loer: uitstel, vermijding en geruststelling zoeken die nooit echt geruststelt. Je doet alsof het allemaal wel meevalt, maar intussen draait je hoofd overuren. Herken je jezelf in één van deze stijlen? Of misschien wel in allemaal, afhankelijk van de dag? Dan is het de moeite waard om te kijken wat je eigenlijk doet als die ongenode gast weer opduikt. Je hoeft hem niet uit je leven te bannen. Wel kun je leren hoe je voorkomt dat hij je hele huis overneemt.
Pak de regie
Over de negatieve copingmechanismen kunnen we het eens zijn: ze helpen niet. Troost krijg je op den duur niet van ongezonde middelen, alcohol, drugs, vapen, sigaretten of teveel sporten, teveel eten, teveel shoppen, teveel slapen, teveel online zijn, teveel gamen of teveel werken. In feite vermijd en ontken je je problemen daarmee. Je verbergt jezelf erachter, wilt het er niet over hebben en doet alsof er niets aan de hand is. Ook overmatig piekeren is een vorm van (passieve) vermijding. Voor wie met angst of dwang leeft, zijn sommige copingmechanismen juist onderdeel van het probleem. Ze lijken een uitweg, maar trekken je juist dieper de tunnel in.
Gelukkig zijn er manieren om de regie (deels) terug te pakken.
MINDFULNESS EN MEDITATIE zijn dan wel geen tovermiddelen, maar kunnen wel helpen om wat afstand te nemen van die gedachtenspaghetti: jij hébt gedachten maar je bént ze niet. Ook bij dwang kunnen ze ruimte creëren tussen impuls en reactie.
BEWEGING werkt ook goed; het maakt feel-good hormonen vrij. De komende weken organiseert de ADF stichting weer verschillende wandelingen voor mensen met angst en/of dwangklachten. Je gaat dan op pad samen met een groepje lotgenoten en een ervaringsdeskundige begeleider. Zo kun je ontspannen, genieten van de omgeving en tijdens het lopen ervaringen met elkaar uitwisselen – of juist stil zijn. Ook je lijf beter leren kennen door yoga of pilates, lekker dansen op een foute playlist, voetballen, vechtsporten of serieus aan de slag tijdens die salsa les: alles waarmee je uit je hoofd en in je lijf komt kan goed werken.
En dan is er het wondermiddel waarvan we vaak te weinig gebruik maken:
EEN GOED GESPREK. Praten over alles waarmee je zit, bijvoorbeeld met een goede vriend(in), familie of met onze telefonische hulpdienst, kan enorm opluchten. Eindelijk open en eerlijk zijn over die eindeloze gedachtenlus of de behoefte aan controle: die rugzak valt eindelijk van je af.
Ook CREATIEVE UITLAATKLEPPEN zoals tekenen, schrijven, muziek maken zijn niet alleen fijn, ze kunnen ook een vorm van loslaten zijn, zonder dat alles ‘af’ of ‘perfect’ hoeft te zijn.
Stress, angst of dwang compleet buiten de deur houden, is vaak niet realistisch. Maar leren hoe je ermee samenwoont zonder jezelf kwijt te raken is vaak al een overwinning op zich. Misschien geen grootse transformatie, wel een vriendelijk begin.
- WAT ZIJN COPINGMECHANISMEN?
Copingmechanismen of copingstijlen zijn (automatische) patronen die je helpen om spanning, angst of dwangklachten het hoofd te bieden. Denk aan positieve zoals steun zoeken bij vrienden, sporten en mediteren, of aan negatieve zoals te hard werken, teveel snacken, alles willen plannen of vluchten in drank, drugs, shoppen of tv-kijken. Deze patronen ontstaan meestal al in je jeugd en sommige strategieën helpen je echt, terwijl andere op langere termijn juist het tegengestelde effect hebben. Zelfs als ze in eerste instantie veilig en beschermend aanvoelen. - HULP VAN EEN PROF
Soms kan het nuttig zijn om jouw manier van omgaan met stress samen met een psycholoog onder de loep te nemen. Gezonde(re) copingstrategieën zijn zeker aan te leren. Bel gerust met de ADF hulplijn, iedere werkdag bereikbaar tussen 09.00 en 13.30 uur. Wij kunnen je doorverwijzen naar de juiste mensen.
Auteur: Viola Robbemond – Bron: Psyned.
Dit artikel verscheen als eerste in ons magazine Vizier (editie 2, zomer 2025) . Wil je het magazine ontvangen? Word dan vriend van ADF. Klik op onderstaande link voor de mogelijkheden.
