Dwang en angst in tijden van corona

Een hart onder de riem

Gezien de heftige situatie waar we nu met z’n allen in zitten, heb ik besloten om de komende tijd wat meer blogs te schrijven om iedereen die een psychische kwetsbaarheid heeft een hart onder de riem te steken. De wereldwijde crisis die nu gaande is, heeft namelijk ook een mega impact op mensen die te kampen hebben met dwang, angst en/of een andere psychische kwetsbaarheid. Als beheerder van de besloten Facebookgroep van de ADF zie ik dagelijks vele berichten voorbijkomen van leden die erg ongerust en bang zijn, waardoor hun angst- en/of dwangklachten verergeren met gevoelens van somberheid en/of depressiviteit tot gevolg. De psychische hulpverlening draait momenteel overuren en behandelt alleen nog de spoedgevallen, waardoor een grote meerderheid aan zichzelf is overgeleverd en moet roeien met de riemen die ze heeft. De ADF lotgenotenbijeenkomsten waar velen van ons, onder wie ikzelf, veel steun en herkenning vinden, zijn tot nader order afgelast. Het zoveel mogelijk beperken van sociale contacten, een logische maatregel weliswaar, heeft tot gevolg dat veel mensen in een sociaal isolement (dreigen te) geraken. Met zijn allen zitten we gevangen in een onzichtbare gevangenis en we weten niet wanneer we weer vrijkomen. Dat is het meest angstige wat er is. Toch moeten we proberen ons hierdoor niet te laten meeslepen. Dit is makkelijker gezegd dan gedaan, maar we hebben geen andere keus dan er zoveel mogelijk voor elkaar te zijn en er zijn vele manieren waarop we elkaar hier doorheen kunnen slepen. Ik kom daar later in mijn blog nog op terug.

Frontlinie

Mijn vrouw is werkzaam als verpleegkundige op de afdeling oncologie in het plaatselijk ziekenhuis. Dit werk doet zij al jaren met veel toewijding en ik heb daar heel veel bewondering voor. Momenteel is zij vooral belast met de zorg voor de zeer kwetsbare kankerpatiënten en daarnaast is zij nog extra inzetbaar in geval van nood. Bij haar in het ziekenhuis zijn er nu twee afdelingen gecreëerd voor de van corona verdachte gevallen. Elke dag komen er weer nieuwe gevallen bij. Elke keer wanneer zij de deur uitgaat naar haar werk, voel ik bij mezelf de spanning oplopen en komen er allerlei gedachten op in mijn hoofd. Waar ik vooral bang voor ben is dat zij besmet raakt en ik vervolgens dus ook en dat dit leidt tot een voor ons levensbedreigende situatie. Dit komt ook omdat er in het nieuws berichten voorbijkomen van jonge mensen zonder medische voorgeschiedenis die op de Intensive Care belanden. Ik ben vreselijk bang om dood te gaan. Dat ben ik altijd al geweest, maar die angst heb ik in de loop der jaren aardig weten te parkeren. Echter, nu merk ik dat die angst zich dus weer vaker laat zien. Gelukkig heeft dat nog niet geleid tot een verergering van mijn dwangklachten en ik hoop dat dit nog lang zo blijft. Door ons zo goed mogelijk te houden aan alle voorzorgsmaatregelen hopen we dat deze ellende ons bespaard zal blijven. Tegelijkertijd besef ik maar al te goed dat de kans dat ik of mijn partner of andere mensen corona krijgen heel reëel is. Toch probeer ik zo goed en kwaad als het kan daarmee te dealen. Want je helemaal gek laten maken, heeft geen enkele zin. We moeten er maar het beste van zien te maken.

Verdriet

Wat mij momenteel vooral aan het hart gaat, is dat ik mijn ouders, mijn broer en andere dierbaren niet kan zien. Mijn vader zit hermetisch afgesloten van de in rep en roer zijnde wereld. Aan de ene kant is dat maar beter ook, aan de andere kant is dat natuurlijk hartstikke verdrietig. Voor hem en zijn medebewoners is bezoek het hoogtepunt van de dag en dat gaan zij nu missen voor weet ik niet hoe lang. Deze week las ik een bericht van een mevrouw van wie haar dementerende man in een verpleegtehuis zit opgesloten. Zij vertelde hoe bang zij is dat haar geliefde haar niet meer zal herkennen wanneer deze vreselijke tijd achter de rug is. Dat is ook een beetje mijn angst, aangezien mijn vader geestelijk steeds meer achteruit gaat. Ook al hebben we het als gezin vroeger zwaar met hem gehad, het blijft toch je vader. Mijn moeder van 75 woont nu alleen samen met haar hondje en voelt zich momenteel heel alleen. Ze mist mij en mijn broer heel erg. Gelukkig heeft ze haar hondje

waar ze nog mee kan wandelen en waar ze zielsveel van houdt. Wat ik erg moeilijk vind is dat ik haar nu niet kan zien en knuffelen. Ik heb nu met haar afgesproken dat we elkaar elke dag op een vast tijdstip bellen en dat is heel fijn. Dan zijn we blij om elkaars stem weer te horen. Ook probeer ik telefonisch contact met mijn vader te houden. Wanneer ik hem spreek, merk ik dat hij zich nauwelijks bewust is van wat er momenteel allemaal gaande is en dat is misschien maar beter ook. Wat me soms wel angst inboezemt is dat het verplegend personeel wel in contact met de buitenwereld staat en dan hoop ik dat zij niet ongemerkt besmet zijn geraakt met het virus, zodat mijn vader en zijn medebewoners alsnog risico lopen besmet te raken met alle gevolgen van dien. Mijn grootste angst momenteel is dat ik mijn ouders kan kwijtraken hierdoor en niemand kan die angst bij me wegnemen. Het liefst zou ik – en ik denk dat dit geldt voor iedereen, ongeacht of je een psychische kwetsbaarheid hebt of niet – 100% controle willen uitoefenen op alles wat er om me heen gebeurt, maar dat is een illusie.

Thuis blijven vraagt veel van onze weerbaarheid

Vanochtend las ik een interessant artikel in Trouw met bovenvermelde titel, dat ik graag even met jullie wil delen. In dit artikel vertellen twee deskundigen, te weten Gijs Coppens (psycholoog) en Jaap van der Stel (lector psychische gezondheidszorg aan de Hogeschool Leiden), wat de coronacrisis doet met onze mentale gezondheid en welke invloed we daar zelf op hebben. Coppens stelt dat we de gevolgen van het virus en de maatregelen ertegen op onze mentale gezondheid niet moeten onderschatten. Dit blijkt uit een enquête die hij deze week deed onder een groep gewone Nederlanders. 65% van de 365 mensen rapporteerden angst- of stressklachten en 50% zegt last te hebben van somberheid sinds het virus. Coppens maakt zich zorgen over de ‘ongemakkelijke thuissituaties’ die kunnen ontstaan nu iedereen binnen zit. De spanning die dit kan opleveren kan naar buiten klappen (mensen gaan hun frustraties afreageren wat kan leiden tot onenigheid of misschien agressie) of naar binnen klappen (mensen worden depressief en trekken zich terug). Ook het verlies van bestaanszekerheid door de grote economische gevolgen, of de angst om geïnfecteerd te worden als je tot een risicogroep behoort, kan gevolgen hebben voor de mentale gezondheid, aldus Coppens en Van der Stel. Eerdere studies over de gevolgen van quarantaine voor de psychische gezondheid wijzen dit ook uit. Toch stelt Van der Stel dat heel veel mensen zich in veranderende omstandigheden als deze zich prima kunnen herpakken en dat is hoopvol vind ik.

Hoe blijf je mentaal weerbaar?

Het antwoord op deze vraag is kort maar krachtig: structuur, aldus Van der Stel. Ritme geeft houvast en dat is precies wat we nodig hebben in deze crisistijd. Hij stelt dat je bij de basis moet beginnen d.w.z. douchen, gezond eten, bewegen, je ‘zelfzorg’ op orde houden, een dag- en weekplanning maken, ga als je thuis zit op zoek naar een hobby zoals tekenen of muziek maken ter voorkoming dat je in een piekermodus verstrikt komt te zitten.

Tevens geeft hij aan dat het belangrijk is om jezelf doelen te stellen, omdat je daarmee zin geeft aan je leven. Als voorbeeld noemt hij het behouden van spierkracht in quarantaine, maar het kan ook net zo goed een lange wandeling met je hond zijn om je conditie op peil te houden. Momenteel maak ik bijvoorbeeld meerdere keren op de dag lange wandelingen met mijn hond en probeer ik zoveel mogelijk te genieten van al het moois dat het voorjaar brengt.

Daarnaast gaat gezondheid over verbinding met anderen, ook al is dat nu moeilijker dan normaal, aldus Coppens. Uit onderzoek is gebleken dat het helpen van anderen depressieve klachten kan verminderen. Zo heb ik naast mijn werk als beheerder van de besloten ADF Facebookgroep een mailgroepje aangemaakt voor mijn ADF lotgenotengroepje. Aangezien we elkaar nu niet in levende lijve kunnen ontmoeten, is het de bedoeling dat we wekelijks even contact met elkaar hebben over de mail, mocht iemand daar behoefte aan hebben. Wanneer iemand niet de beschikking heeft over een computer en internet, bellen we die persoon of sturen we een bemoedigend kaartje.

Word geen slaaf van het nieuws, aldus Coppens. Dit wil niet zeggen dat je helemaal geen nieuws mag volgen, maar dat je dit beperkt tot een betrouwbaar nieuwsmedium. Ikzelf kijk bijvoorbeeld alleen maar naar het acht uur journaal ter voorkoming dat de angst me straks helemaal in zijn greep heeft.

Tot slot

Laten we de moed niet opgeven en laten we elkaar dubbel en dwars steunen. Uiteindelijk komt het allemaal goed. Ik eindig mijn blog met het volgende prachtige citaat van de Dalai Lama:

“Ik heb ontdekt dat de hoogste staat van innerlijke kalmte ontspringt uit het ontwikkelen van liefde en mededogen. Des te meer we ons bekommeren om het geluk van anderen, des te groter is ons eigen gevoel van welzijn. Het cultiveren van een intiem, hartelijk gevoel voor anderen, zorgt er automatisch voor dat de geest tot rust komt. Dit is de primaire bron voor een succesvol leven.”