Wat is een angststoornis of fobie?

We zijn allemaal wel eens bang en dat is heel normaal. Angst hoort het bij leven. Het waarschuwt je voor gevaar en helpt je om jezelf te beschermen. Maar wat nu als je vaak angstig bent op momenten dat daar eigenlijk geen aanleiding voor zou moeten zijn? In situaties waarin er geen (noemenswaardig) gevaar is? En wat als deze angst(en) je leven steeds meer gaan beheersen? Dan kan het zijn dat er sprake is van een angststoornis of een fobie. Je kunt last ondervinden van één fobie of angst, maar het kan ook voorkomen dat je klachten uit meerdere categorieën ervaart. Angstklachten kunnen grote impact hebben op je leven, daarom is het belangrijk om op tijd hulp te zoeken.

Angsten zijn er in vele vormen, maar gelukkig zijn er ook verschillende soorten hulp en steun voor mensen die last hebben van overmatige angst. Een angststoornis of fobie gaat zelden vanzelf over. Weten wat het is en hoe het werkt is belangrijk voor het herstel. Durven praten over je klachten helpt bij het vinden van de juiste hulp. Soms kunnen angst en schaamte hierbij in de weg staan. De ADF stichting helpt je graag!

Op deze pagina’s hebben we deskundige informatie over angststoornissen en fobieën voor je samengevat. Bij de ADF stichting weten we hoe belangrijk de juiste informatie, steun en hulp is. Je staat er niet alleen voor!

Angststoornis of fobie?

Een fobie is een vorm van een angststoornis, maar een angststoornis hoeft niet altijd een fobie te zijn. Hoe zit dat? En hoe zien de verschillende soorten angststoornissen en fobieën eruit?

Fobie

Bij een fobie is er sprake van een specifieke angst voor een bepaald voorwerp/onderwerp, dier of situatie. Bijvoorbeeld een angst voor spinnen, hoogtevrees of angst voor kleine ruimtes. Je zou kunnen zeggen: Een fobie is een eenzijdige angst. Er is één specifieke trigger die de angstgevoelens oproept. Ondanks dat een fobie zich op één onderwerp richt, kan een fobie wel op verschillende manieren iemands leven beïnvloeden. Je kan er in verschillende situaties last van ondervinden. Een angst voor kleine ruimtes bijvoorbeeld; kan veel impact hebben op allerlei situaties in het leven.

Angststoornis

Wanneer je last hebt van een angststoornis dan staat er niet één specifieke angst centraal (zoals bij een fobie wel het geval is), maar zijn er verschillende triggers die angstgevoelens oproepen. Je komt je angsten dan in een ruimere context tegen.

Wanneer je bijvoorbeeld last hebt van sociale angst of een gegeneraliseerde angststoornis, dan kunnen meerdere situaties, gebeurtenissen of dingen angsten bij je oproepen. Een angststoornis bestrijkt daardoor vaak een breder gebied van je leven en dit kan grote impact hebben. 

Het is misschien wat verwarrend dat het woord ‘fobie’ voorkomt in de benaming van verschillende angststoornissen. Zoals bij Agorafobie (pleinvrees), Isolofobie (verlatingsangst) en Antropofobie (sociale angst). Toch worden ze officieel niet beschouwd als een fobie, maar als een angststoornis.

Oorzaken (algemeen)

Er is nog geen eenduidig antwoord op de vraag hoe het komt dat iemand een angststoornis of fobie ontwikkelt. Wel is bekend dat (de combinatie van) erfelijkheid en omgevingsfactoren (wat iemand meemaakt in het leven) een rol kunnen spelen. Maar het is niet zo dat iedereen die genetische aanleg heeft voor een angststoornis dit ook daadwerkelijk ontwikkelt. En dat geldt net zo voor de omgevingsfactoren; niet iedereen die ernstige dingen meemaakt, ontwikkelt een angststoornis. Er wordt hier nog volop onderzoek naar gedaan. Bij de uitleg over de specifieke soorten angststoornissen en fobieën (Vormen van angst/fobie) vind je nog wat extra informatie die specifiek bij dit soort angst/fobie van toepassing is. 

Algemene symptomen bij angst- en paniekklachten

Op de pagina Vormen van angst/fobie zal je lezen dat elke soort angststoornis of fobie specifieke klachten geeft. Hieronder hebben we de meest voorkomende symptomen van een angst, en paniek voor je op een rij gezet. Natuurlijk hebben deze rijtjes van symptomen overlap en kun je klachten uit meerdere rijtjes ervaren. Het is niet zo zwart wit als het er staat. Bij een paniekaanval kun je bijvoorbeeld ook klachten uit het angst-rijtje ervaren en andersom.

Symptomen bij een angststoornis of fobie:

• Je voortdurend of terugkerend bang voelen
• Spanning en onrust voelen
• Dingen, mensen of situaties uit de weg gaan (vermijden)
• Moeite hebben met in slaap komen
• Hartkloppingen
• Moeite hebben met concentreren
• Piekeren
• Je sneller geïrriteerd voelen
• Hoofdpijn
• Je nerveus en zenuwachtig voelen
• Buikpijn
• Minder eetlust
• Zweten
• Hyperventileren (zie ook Nederlandse Hyperventilatie Stichting NHS)
• Duizeligheid

Symptomen bij een angst- of paniekaanval:

• Gespannen spieren, bijvoorbeeld in je nek, schouders of kaak
• Hartkloppingen, een versnelde hartslag
• Je benauwd of kortademig voelen (Hyperventilatie) (zie ook Nederlandse Hyperventilatie Stichting NHS)
• Gevoel dat je flauwvalt 
• Koude rillingen of je juist plotseling heel warm voelen
• Zweten
• Trillen
• Tintelingen voelen in je handen, armen, benen of bij je mond
• Verdoofd voelen
• Je duizelig of licht in je hoofd voelen
• Droge mond hebben
• Drukkend of pijnlijk gevoel op de borst ervaren
• Gevoel dat je van jezelf vervreemd (depersonalisatie)
• De wereld om je heen als onwerkelijk voelen (derealisatie) 
• Je misselijk voelen

Zoals je ziet zijn bovenstaande klachten erg naar om te ervaren. Het kan zo beangstigend en beklemmend voelen dat het lijkt alsof je een hartaanval krijgt. Gelukkig is een angst- of paniekaanval niet gevaarlijk!