Marian Mudder: ‘ De kunst is om je gedachten minder serieus te nemen’

Actrice, schrijfster en therapeut Marian Mudder (1958) had jarenlang last van angstproblematiek. Talloze therapieën, workshops en zelfhulpboeken verder stond ze nog steeds trillend in het leven. Tot ze in aanraking kwam met EFT (Emotional Freedom Techniques) en er een wereld voor haar open ging. “Voor het eerst acteerde ik met gezonde spanning.”

INTERVIEW: JEROEN MEI / FOTO’S: HAROLD PEREIRA

Toen je jong en onbevangen was stond je nog onbevreesd in het leven, vertel je in je boek ‘Wat ik eerder had willen weten’. Waar ging het bij jou mis?
“Dat is een geleidelijk proces geweest dat in de pubertijd begon. Ik kreeg last van een heel negatief zelfbeeld omdat het ineens steeds meer over uiterlijk ging en ik op een leeftijd kwam waarbij jongens een rol gaan spelen. Mijn eerste paniekaanval kreeg ik toen ik een jaar of dertien was. Ik stond voor de spiegel omdat ik naar een dansfeest ging en ik raakte helemaal in paniek omdat ik mezelf zo lelijk vond. Ik voelde me radeloos, reddeloos en totaal aan mijn lot overgelaten. Toen ik volwassener werd, gingen die negatieve gedachten van kwaad tot erger. Ik raakte ervan overtuigd dat ik als mens niet deugde. Ik vond mezelf niet alleen lelijk, maar was ook dom, oninteressant, totaal niet de moeite waard. Ik begreep niet dat ik liefde waard ben. Kortom, ik vond mezelf waardeloos. Ik had last van overmatige schuldgevoelens en maakte me constant zorgen. Vaak werd ik midden in de nacht huilend en in paniek wakker.”

Wanneer ging je hulp zoeken?
“Op mijn 27e ging ik in therapie. Dan ga je kijken naar je jeugd en daar zijn wel wat dingen misgegaan. Mijn vader was depressief en mijn moeder was emotioneel afwezig. Ze waren beiden getraumatiseerd door de oorlog en door hun opvoeding in een gevoelsarm gezin. Dat uitte zich in angst voor schaarste, maar ook in schaarste in het delen van genegenheid. Dokter Spock deed ook nog een duit in het zakje. Ik was een huilbaby, de eerste zes weken na mijn geboorte heb ik alleen maar gehuild. Tegen mij  moeder werd gezegd; zet haar maar in een kamer en doe de deur dicht, want jij moet ook slapen. Inmiddels weten we dat dat niet heel gezond is voor een kind. Ik ben heel onveilig gehecht daardoor. Dan is het niet zo gek dat je angstig wordt.”

Werd je ook gediagnosticeerd met een angststoornis?
“Niet officieel. Een tijdje terug sprak ik een psychiater die me vertelde dat ze in de jaren tachtig nog niet zoveel wisten van angst, althans niet de kennis hadden die er nu is. Nu zou ik zeggen dat ik een gegeneraliseerde angststoornis had, maar die diagnose is nooit officieel gesteld. Wat ook meespeelt is dat ik me heel erg schaamde voor mijn angstklachten omdat er ‘zoveel ergere dingen aan de hand zijn in de wereld’. Toen ik in de jaren tachtig voor het eerst bij een psychiater kwam, durfde ik niet echt aan te geven wat er speelde en te vertellen hoe invaliderend mijn angsten waren in mijn leven. Ik vertoonde zelfs bij de psychiater sociaal wenselijk en please gedrag, en hij prikte daar helaas niet doorheen.”

Je vertelde net dat je in therapie je jeugd hebt geanalyseerd. Maar als je weet waar het allemaal vandaan komt, betekent dat nog niet dat je ineens nergens meer last van hebt?
“Precies. Ik was nog steeds heel angstig, ik stond nog steeds trillend in het leven. Voor bijna alles in meerdere of minder mate bang. Het nemen van een veerboot, iemand bellen, stress voor dingen die nog komen, waardoor je dingen gaat uitstellen… overal beren op de weg zien. Die chronische stress kostte ook heel veel energie. Als ik van Amsterdam naar Rotterdam moest rijden, moest ik halverwege een dutje doen in de auto.

Tijdens mijn zoektocht naar verlossing heb ik nooit medicatie geprobeerd. Ik was bang dat ik daarmee alleen symptomen zou onderdrukken en dat het echte probleem zou blijven bestaan. Wel volgde ik talloze cursussen, therapieën en workshops (waarover Marian het boek Sofasessies schreef, red.) en ik las bij na elk zelfhulpboek dat er bestaat. Ik heb echt van alles gedaan, van regulier tot alternatief, van praattherapie tot rebirthing. Daardoor kreeg ik veel zelfkennis. Tegelijkertijd versterkten die boeken, therapieën en workshops ook het zelfverwijt, de schaamte en het gevoel dat er iets mis met me was dat in orde moest worden gemaakt. Zolang je denkt dat er iets mis is, ís er dus iets mis. De schaamte die dat gaf, voedde mijn angst weer. Kortom, ik was alleen beter geworden in het hoofd boven water houden, terwijl ik nog steeds watertrappelde.”

Waar begon de echte ommekeer in jouw proces?
“Toen ik een therapeut leerde kennen die werkt met EFT* en die ook mensen opleidt tot therapeut. Na een aantal sessies dacht ik echt: Hallooo! Er ging een spreekwoordelijke wereld voor me open. Dat kwam natuurlijk ook door al het eerdere therapeutische werk. Maar ik stond toen voor het eerst op het toneel zónder dat ik vooraf dacht: ‘Ik hoop dat het snel voorbij is’. Voor het eerst acteerde ik met gezonde spanning en ik vond het leuk! Ik was zo enthousiast dat ik zelf de opleiding tot EFT-therapeut volgde. Ik ontdekte toen dat bijna alles wat ik daarvoor had ondernomen om aan mezelf te werken, cognitief was. Dat is niet voldoende, dan ga je denken over je denken. En je moet niet denken, je moet voelen, weet ik nu. Je moet naar dat lijf. Want daar zit het trauma, de oude pijn opgeslagen. Alleen is het vaak onduidelijk waar dat trauma precies zit. Daardoor begreep ik lange tij d niet wat er met mij aan de hand was. Dat heb ik ook wel eens tegen een psychiater gezegd: ‘Ik heb niets ergs meegemaakt want ik ben niet geslagen of zo’. Nu weet ik dat trauma ook ontstaat door wat niet gebeurd is en wat wel had moeten gebeuren. Het voelt erg onveilig als je niet getroost wordt en met niemand kunt bespreken wat er aan de hand is. In ons gezin was iedereen op zichzelf, mijn ouders, mijn broer, mijn zus. Totaal geen verbinding. Dan voelt het alsof je er helemaal alleen voor staat.”

In hoeverre speelt het ego een rol bij angst?
“Eigenlijk is ego al het denken. Op het moment dat er oude pijn getriggerd wordt, krijgen mensen met een angststoornis heftige angstgedachten. Die zijn vaak destructief, bijvoorbeeld doordat je een ander aanvalt en diegene verantwoordelijk maakt voor hoe jij je voelt. Ook kan het destructief zijn naar onszelf; dan wijzen we onszelf af. Waar het om gaat is dat ik ben gaan inzien dat die gedachten op zich onschadelijk zijn, zolang ik ze niet geloof. Op het moment dat je doorziet dat dat hoofd je van alles vertelt, maar dat dat niet perse waar is, ga je die gedachten minder serieus nemen. Je ziet die gedachten dan als dat vervelend stemmetje, in plaats van vertellers van de grote waarheid! Ik heb mijn ego, dat vervelende stemmetje ook een naam gegeven, Margje. Dan wordt het een entiteit waarvan je kunt denken: ‘Daar is ze weer’. Dat helpt enorm om je niet meer met je ego, en dus met die gedachten, te vereenzelvigen. Goed voor jezelf zorgen en ontspanning zoeken is ook erg belangrijk bij angstklachten want als je systeem ontspannen is, heb je totaal andere gedachten. En ga je vanzelf meer uit je hoofd en in je lijf.”

Zelfcompassie dus?
“Ja, mensen met angstklachten zijn meestal niet zo lief voor zichzelf. Als je bang bent, geef je jezelf er vaak ongenadig van langs. Je moet leren om aardig tegen jezelf te praten als je bang bent. Alsof je met een geliefd huisdier omgaat. Dat gaat niet een-twee-drie, het is een proces waarbij je ook leert om voor jezelf te zorgen zoals er voor jou gezorgd had moeten worden. Wie en wat heb je gemist in het leven? Geef dat aan jezelf. Ik vind bijvoorbeeld dat ik een hele lieve moeder ben. Ik heb geen kinderen, maar ik moeder wel over andere wezens en over mezelf. Daarnaast ben ik mijn eigen beste vriendin geworden.”

Heb je nu helemaal geen last meer van angstklachten?
“Als ik mij n kwaliteit van leven met een cijfer moet uitdrukken, ging ik van een vier of een vijf naar een acht of negen. Daarmee valt goed te leven! Ik schiet echt nog wel eens in de stress. Wanneer dat gebeurt? Confrontaties met mensen kan ik nog steeds heel lastig vinden. Ik had laatste een akkefietje met mijn onderburen, daar heb ik dan wel stress van. Maar wanneer dat nu gebeurt, begrijp ik goed wat er gebeurt en kan ik het aanpakken door er EFT op te doen. Een groot verschil is dat ik nu heel erg kan genieten van het leven in het algemeen in plaats alleen de hele leuke momenten. Ik heb het ontzettend naar mijn zin, op een heel andere manier dan vroeger. Toen kon ik euforisch zijn of depressief. Nu is het veel gelijkmatiger. Ik blijf veel kalmer onder alle omstandigheden. Voor mijn gevoel zit ik nu echt in de mooiste periode van mijn leven.”

WIE IS…?
Marian Mudder (8 januari, 1958) werd geboren in Rotterdam. Als actrice kreeg ze landelijke bekendheid als ‘die rooie’ uit Baantjer en ze was ook veelvuldig te zien in andere tv series en toneelstukken. Als schrijfster publiceerde ze romans en non-fictie. Marian woont in Amsterdam met haar kat Billie.

*WAT IS EFT?
Het komt uit de oosterse geneeskunst en is geïnspireerd op het werk van klinisch psycholoog Roger Callahan. Bij deze methode klopt men zachtjes op meridiaanpunten, waarbij tegelijkertijd gefocust wordt op de angst of traumatische ervaring. Men gaat ervan uit dat hierdoor verstoringen in het energiesysteem in balans komen. EFT is in Nederland als behandelingsvorm niet evidence based, de ADF stichting neemt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de uitkomst van deze behandelingen.

*WAT IS EFT?
Het komt uit de oosterse geneeskunst en is geïnspireerd op het werk van klinisch psycholoog Roger Callahan. Bij deze methode klopt men zachtjes op meridiaanpunten, waarbij tegelijkertijd gefocust wordt op de angst of traumatische ervaring. Men gaat ervan uit dat hierdoor verstoringen in het energiesysteem in balans komen. EFT is in Nederland als behandelingsvorm niet evidence based, de ADF stichting neemt dan ook geen verantwoordelijkheid voor de uitkomst van deze behandelingen.

Wist je dat?

Dit interview verscheen als eerst in het magazine de Vizier van de ADF stichting. Wil jij ook op de hoogte blijven van het laatste nieuws rondom angst en dwang en wil je de meest recente interviews en ervaringsverhalen lezen? Dat kan! Help mee als Vriend van de ADF stichting en ontvang Vizier voortaan viermaal per jaar in een neutrale envelop. Of Klik hier om het magazine gratis aan te vragen.

Uitgelezen?

Lees hier ook het interview met ex-wielrenner Michael Boogerd waarin hij praat over zijn angsten. Of klik hier voor meer ervaringsverhalen en interviews.