Katja Schuurman
Katja Schuurman (43) kreeg op haar negentiende, in een hectische periode van haar leven, last van een dwangstoornis. Na jaren van therapieën zonder noemenswaardig effect, besloot ze het over een andere boeg te gooien. Met een verbluffend resultaat.
Interview: Jeroen Mei. Fotografie: Kee and Kee i.o.v. POM Amsterdam
“Ik heb van jongs af aan meegemaakt wat dwang is, van heel dichtbij. Mijn moeder is toen ik ongeveer twaalf was – ik zat in de brugklas, dat weet ik nog – zelfs opgenomen geweest in een kliniek omdat het niet langer ging. Jarenlang heeft ze het goed verborgen proberen te houden, maar het was op een gegeven moment heel duidelijk dat er iets aan de hand was. Mijn moeder had smetvrees en mijn zus en ik moesten bijvoorbeeld de hele tijd onze handen wassen. We mochten niet meer op zolder komen, allemaal van dat soort dingen. En dat werd steeds heftiger. Ze heeft een paar keer uitbarstingen gehad, waarschijnlijk vanuit paniek, terwijl dat niets voor mijn moeder is. Daar voelt ze zich nog schuldig over, wat onzin is natuurlijk. En ik herinner me dat we op een gegeven moment niet meer op een bepaalde plek op de bank mochten zitten, omdat daar iemand had gezeten die kanker had. Alsof dat besmettelijk is. Totaal irreëel natuurlijk.
‘Ik ben nu veel méér mezelf dan zonder die medicijnen’
Toen ze uiteindelijk werd opgenomen, vond ik dat héél verdrietig om te zien. Mijn moeder is van zichzelf een ontzettend levendige, goed verzorgde en vrolijke vrouw, maar ze was intussen een schim van zichzelf. Ze had daar een soort joggingpak aan en was heel dun ook, van de stress denk ik. Ik vond dat heel heftig allemaal. Om een soort schijn van ‘gewoon’ te creëren, namen we hazelnootgebakjes mee die we daar opaten als we haar bezochten.
Mijn moeder heeft in die kliniek en later ook nog, heel veel therapieën gevolgd; van gedragstherapie tot noem maar op. Tot op een gegeven moment een vriendin van haar, die ook een dwangstoornis had, haar vertelde dat ze medicijnen had gekregen en dat dat zo hielp. Mijn moeders situatie leek op dat moment echt hopeloos en ze wilde sowieso alles doen om weer bij haar kinderen te kunnen zijn. Dus dat heeft ze gelijk gedaan en mogelijk door de combinatie met andere therapieën, was ze na twee, drie maanden een totaal ander mens. Een ongelooflijk effect, terwijl ze al jaren aan het tobben was. Ze had haar energie weer terug, was productief, gewoon weer wie ze was van zichzelf. Ik weet nog dat mijn vader grappend zei: “Ik wil ook van die pillen, want dan voel je je top.”
Op een gegeven moment wilde ze kijken of ze intussen zonder die pillen kon, omdat het natuurlijk toch het fijnst is als je die niet in je lijf hebt. Dat was in een periode dat we op vakantie gingen naar Curacao, waar ze vandaan komt. Ze had zich er enorm op verheugd, haar familie is haar alles, maar toen we daar waren heb ik haar alleen maar somber voor zich uit zien staren. Gelukkig heeft mijn vader haar daarna weer zover gekregen dat ze opnieuw begon met haar medicatie. Sindsdien gaat het weer fantastisch met haar.
Intussen is het mijn overtuiging dat als er iets mis gaat in je hoofd door een verstoorde chemie, je dat niet altijd met gedragstherapie kunt oplossen. Dan heb je ook iets chemisch nodig; een stofje, een pilletje, om dat te verhelpen. Daar rust nog vaak een taboe op en veel mensen slikken liever helemaal geen medicijnen. Dan denk ik: in hemelsnaam, waarom niet, als het nou helpt?! Ik zeg echt niet ‘ga allemaal aan de pillen’, maar heb er in godsnaam ook geen angst voor! Mijn leven is er in ieder geval ongelooflijk op vooruit gegaan, want zelf gebruik ik ook medicijnen.
‘Dan denk ik: ik ben een intelligente vrouw, ik kan er niet bij dat ik iets ‘moet’ wat nergens op slaat’
‘Alcohol en drugs waren een manier om mijn dwang te dempen’
Net als mijn moeder heb ik last van dwang. Geen smetvrees, maar wel dwanggedachten. Eigenlijk heb ik last van heel veel dingen, of gehad in ieder geval. Vanaf mijn 14e tot mijn 20e heb ik boulimia gehad. Ik heb een periode gehad dat alcohol echt een probleem was in mijn leven. En ik heb ook een periode te veel drugs gebruikt. Ik ben sowieso heel verslavingsgevoelig. Uiteindelijk denk ik dat het allemaal met elkaar samenhangt. Alcohol en drugs waren voor mij namelijk een manier om mijn dwang te dempen.
Mijn dwanggedachten konden over van alles gaan. Vaak moest ik in mijn hoofd dingen blijven herhalen. Dan moest ik iets helemaal ‘afdenken’ tot ik het los kon laten. Ik had het vooral met getallen, iemand noemt bijvoorbeeld een jaartal en dan ging ik heel erg rekenen met getallenreeksen enzo. Soms kon ik het helemaal niet meer loslaten en was mijn dag verpest, dan kreeg ik het niet meer uit mijn lijf.
Op dit moment ben ik heel moe en dan breekt de dwang soms weer door. Ik doe nu lippenvet op en als ik de stick nu terug doe in mijn tas, dan moet ik blijven controleren of ik hem wel echt terug heb gelegd in mijn tas. Of hij er toch niet uitgevallen is of om bizarre redenen aan mijn hand is blijven plakken ofzo. Hoe vaak ik dan in mijn tas moet kijken, daar word ik echt gek van. Dwang is iets heel ongrijpbaars en irrationeels waar ik heel boos of verdrietig van kan worden. Dan denk ik; ik ben een intelligente vrouw, iemand die rationeel echt prima functioneert, die zaken in logisch perspectief ziet … ik kan er gewoon echt niet bij dat ik iets ‘moet’ wat nergens op slaat.
‘Ik dacht: ik moet het zelf kunnen, anders ben ik een slappeling’
Het is bij mij ontstaan in de periode dat ik bekend werd, de druk die er toen op mij kwam te staan als 19-jarige heeft het denk ik getriggerd. In de tijd dat ik begon met GTST, Linda, Roos en Jessica en MTV Europe, werkte ik zeven dagen per week, zeventien uur per dag. Alle ogen waren op mij gericht en iedereen had een mening; zowel positief als negatief. Op die leeftijd wist ik zelf nog niet eens wie ik was en alles wat er om me heen gebeurde, maakte me heel erg in de war. Ik voelde me ook een slachtoffer van alles wat ik moest doen en wat er van me werd verwacht. Boos ook. Ik ben toen heel heftig geweest, destructief zelfs, waarop ik mezelf allerlei dingen ging aandoen. In die periode is de dwang ontstaan. Het is achteraf gepsychologiseer, maar ik vermoed om voor mijn gevoel weer ergens controle op te krijgen.
Vanaf mijn twintigste tot mijn achtentwintigste heb ik van alles geprobeerd om het weg te krijgen. Heel veel gedragstherapie en steeds maar weer kijken; waar komt het vandaan? En het is absoluut waar dat je moet kijken naar oorzaken wil je de symptomen veranderen, maar soms maakt het ook geen reet uit waar het vandaan komt. Dan is er op een gegeven moment gewoon een patroon in je hoofd van stofjes die een bepaalde route afleggen. En dat patroon moet worden doorbroken. Een medicijn kan
daarbij de oplossing zijn. Want net als bij mijn moeder, maakte medicatie bij mij het grote verschil. Daarvoor dacht ik: ik moet het zelf kunnen, anders ben ik een slappeling. Als ik het niet zelf overwin, dan maak ik het mezelf gemakkelijk, dan kies ik voor de easy way out. Ik heb een hoog doe-het- zelf-gehalte!
Ik was ook bang dat ik niet meer mezelf zou zijn als ik medicatie ging gebruiken. Maar de waarheid is, ik ben nu veel meer mezelf dan zonder die medicijnen. Want zonder die medicijnen was ik een soort schim van mezelf. Als ik foto’s terug zie uit die periode dan zie ik mezelf lachen, terwijl ik nog heel goed weet hoe ik me toen werkelijk voelde. Die dwang heeft jarenlang heel veel momenten verpest.
Ik functioneer nu heel goed in mijn leven en dat is mede dankzij de medicijnen die ik nu twaalf jaar gebruik. De medicatie die ik gebruik, heet overigens Depakine, voor de mensen die dat willen weten. Het is een middel tegen epilepsie dat als bijwerking heeft dat het tegen dwang helpt. Ik ben er alleen in het begin een periode misselijk van geweest, maar dat had ik er met liefde voor over, want het werkt heel goed. Ik heb meerdere dingen geprobeerd en dit is uiteindelijk mijn vierde medicijn. De medicatie die ik hiervoor gebruikte, maakte me mat, waardoor ik niet veel meer voelde. Of ik had totaal geen zin meer in seks. Nou, dat vind ik nogal een belangrijk onderdeel in mijn leven, dus dat was het ook niet. Het is dus heel belangrijk om te weten, dat het soms even duurt voor je het voor jou meest geschikte middel hebt gevonden. Geef daarom niet te snel op.
‘Van het ene moment op het andere, bám, was de dwang terug’
Ja, er is een periode geweest dat ik stopte met mijn medicatie. Toen ik zwanger wilde worden, moest ik van tevoren al stoppen met Depakine. Eigenlijk ging het toen al heel lang heel goed en had ik nergens last van. Heerlijk, dacht ik, ik ben er vanaf! En toen was ik vijf maanden zwanger, en echt van het ene op het andere moment … bám! Ik zie mezelf nog lopen door de stad toen het toesloeg. Het was weer helemaal terug, in alle hevigheid. Ik heb gebeld met mijn gynaecoloog en die vertelde dat ik er na vijf maanden weer mee mocht beginnen. Nu weet ik dat ik zolang het niet nodig is, niet meer van de Depakine af ga. Ik weet niet of Freek (van Noortwijk, Katja’s nieuwe verloofde, red.) en ik nog een kindje gaan krijgen, maar als we dat doen, moet ik er weer mee stoppen. Dat ga ik dan ook doen, maar ik zie er niet naar uit.
Ik ben gevoelig voor een heleboel dingen die mij afleiden van mijn geluk, maar ik leid nu een gelukkig leven, mede doordat ik medicatie gebruik voor mijn dwang. Als ik hier iets wil uitdragen, dan is het wel dat als je met aandoeningen moet leven waar je niets aan kunt doen, dat heus soms wel een gevecht is en echt niet altijd makkelijk. Maar er zijn manieren om je te laten helpen en daar hoef je je geen zwakkeling door te voelen. Als je iets lichamelijks hebt, slik je daar ook medicijnen voor zonder je te schamen. Je mag je daar niet schuldig of lullig onder voelen. Maak jezelf juist meer jezelf, in plaats van minder. Je doet jezelf en de mensen die van je houden, er zo’n groot plezier mee! Ik heb zoveel kwaliteit van leven ingeleverd doordat dwanggedachten mijn leven beheersten, dat wil ik nooit meer.”
>>Terug naar Ervaringsverhalen en Interviews
Wist je dat?
Dit interview verscheen als eerst in het magazine de Vizier van de ADF stichting. Wil jij ook op de hoogte blijven van het laatste nieuws rondom angst en dwang en wil je de meest recente interviews en ervaringsverhalen lezen? Dat kan! Help mee als Vriend van de ADF stichting en ontvang Vizier voortaan viermaal per jaar in een neutrale envelop. Of Klik hier om het magazine gratis aan te vragen.
Uitgelezen?
Lees hier ook het interview met Karin Bloemen over haar trauma’s én veerkracht. Of klik hier voor meer ervaringsverhalen en interviews.