Berichten

Een van de grootste uitdagingen voor een naaste met de zorg voor iemand met angst- en/of dwangklachten is het stellen van grenzen. We zijn zo geneigd de ander te helpen, wanneer diegene in nood is, dat het onnatuurlijk voelt om iets anders te doen. Toch is het belangrijk om een grens te stellen voor jezelf en voor de ander. Op maandag 22 mei 2023 is er een thema-avond voor naasten.

Wanneer je partner, zoon, dochter, zus, broer, vader of moeder last heeft van psychische klachten, heeft dit invloed op jouw leven en op jullie relatie. Het kan lastig zijn jezelf staande te houden naast de zorg voor de ander. Goed voor jezelf zorgen is dan erg belangrijk. Dat betekent af en toe uit de situatie stappen, afstand nemen en iets voor jezelf doen.

Lees meer

Als psychische klachten of een GGZ-diagnose plek heeft in jullie relatie*

Last hebben van psychische klachten of een ‘echte’ diagnose hebben gekregen is niet fijn. Het heeft veel invloed op je eigen leven, maar ook op dat van je partner en andere gezinsleden.
* relatie tussen: partners, ouders, ouder – (jong) volwassen kind

Lees meer

Minister Helder en staatssecretaris Van Ooijen brachten afgelopen maandag een werkbezoek aan MIND. Namens de ADF stichting schoof onze directeur Marjolijn van Kooten aan om te praten over lotgenotencontact. De belangstelling hiervoor is toegenomen bij de ADF stichting, MIND Naasten centraal en Stichting JIJ.

‘Ze worden vaak niet herkend en niet behandeld’

18-5-2022, door Demi van Opstal

De Tweede Dag van de Dwang was op 25 maart 2022 een feit: een dag die volledig in het teken stond van dwangstoornissen. Naar schatting heeft zo’n één op de vijftig Nederlanders last van een obsessieve-compulsieve stoornis (OCD), oftewel een dwangstoornis. Ondanks de groeiende aandacht voor dwang, duurt het krijgen van de juiste hulp vaak ontzettend lang. Ervaringsdeskundige Hanny Damwichers: “Je hoort niet veel dat iemand dwangklachten heeft, terwijl het regelmatig voorkomt. De stoornis blijft dikwijls onder de radar.”

Geen duidelijke oorzaak

Bij een obsessieve-compulsieve stoornis heb je dwanggedachten (obsessies) of dwanghandelingen (compulsies). De stoornis komt vaak het duidelijkste tot uiting rond het 20e tot 25e levensjaar. Een extra keer de voordeur checken maakt niet gelijk dat je OCD hebt. Als richtlijn wordt gegeven wanneer je langer dan een uur per dag last hebt van je dwang en het je zo belemmert in je dagelijkse leven.

Wat de oorzaak is van dwang? “Daar kun je lang naar zoeken, maar die vind je vaak niet”, vertelt psychiater Menno Oosterhoff. Hij heeft zelf sinds zijn 17e een dwangstoornis en publiceerde in 2017 zijn boek ‘Vals Alarm’. Daarvoor ontving hij de MIND Antonie Kamerling Award, een prijs voor een publicatie die openheid over psychische problemen bemoedigt. In zijn boek gaat hij uitgebreid in op de stoornis als psychiater en als patiënt, met als doel de vooroordelen en het taboe over dwang te verminderen. “Zo’n vijftig jaar geleden werd het als gevolg gezien van een innerlijk conflict: dat je iets meegemaakt had en die gevoelens jezelf niet toestond. Maar dwang is lang niet altijd terug te voeren op iets dat je psychologisch meemaakte.”

‘Je kunt lang zoeken naar de oorzaak van dwang, maar die vind je vaak niet’

Zo spelen meer factoren een rol geeft Ton van Balkom aan. Van Balkom is psychiater en hoogleraar psychiatrie aan het Amsterdam UMC. “Dwang is een complexe aandoening. Naast erfelijkheid spelen ook omgevingsfactoren en psychische factoren een rol. Een nare levensgebeurtenis in de jeugd als pesten kan een uitlokkende factor zijn, maar dat is niet altijd zo.” OCD is er bovendien in ontzettend veel vormen en uit zich op verschillende manieren.

 

‘Dit hoort niet’

Ervaringsdeskundige Hanny Damwichers heeft nare voorstellingen dwang. “Ik denk dingen die ik niet wil denken. Door de schaamte en schuldgevoelens voelde ik enorme druk. Ik dacht: Er moet iets mis zijn met mij, want dit hoort niet.”

Hanny had geen idee dat het dwang was. “Uiteindelijk duurde het elf jaar voor ik erachter kwam.” Dat kwam mede door de schaamte die ze lang voelde, maar ook door het feit dat het lang duurde voor ze de juiste diagnose kreeg toen ze met haar klachten naar de huisarts ging. “Pas toen een vriend vertelde over zijn OCD, begreep ik wat er aan de hand was. Ik zocht op internet en er ging een wereld voor me open. Zo kreeg ik snel de juiste behandeling, onder andere met medicatie.” Om die kennis voor iedereen duidelijk te maken, zette ze samen met Oosterhoff OCDnet op waar allerlei informatie over dwang op staat.

‘Het duurde elf jaar voor ik de juiste hulp kreeg’

Bij OCD zit er vaak een lange tijd tussen de start van de klachten en de behandeling ervan. “Dat komt omdat ik de klachten niet herkende en er ook niet naar gevraagd werd bij de huisarts bijvoorbeeld”, geeft Hanny aan. “Bovendien speelt schaamte een rol. Je bent verder kerngezond maar doet dingen waarvan je weet dat het niet normaal is. Mensen zijn bang minderwaardig gevonden te worden en patiënt te zijn. Mensen met dwang zijn vaak erg streng voor zichzelf: ik ben verder normaal en intelligent, waarom heb ik dit in godsnaam?”

Als naaste is het dubbel

Wanneer je OCD hebt, heeft dat niet alleen een grote invloed op je eigen leven maar ook op dat van naasten. Ellemieke Hemmers is Coördinator Lotgenotencontact en Trainingen bij de Angst, Dwang en Fobie-stichting. Haar man heeft een vorm van OCD: smetvrees. “Ik merk het aan alles: aan hoe hij geen handvatten vastpakt en continu dingen schoonmaakt. In de ergste periode waste hij zijn handen compleet stuk. Een tijd geleden had ik het gevoel dat ik voor 90 procent te maken had met de dwang en nog maar 10 procent met mijn man. Dat is als naaste erg om te zien en heeft een grote invloed op het gezin. Gelukkig gaat het nu door therapie een stuk beter: hij leerde met de dwanghandelingen leven en met de onrust omgaan.”

‘Als naaste moet je streng zijn tegen de dwang en daar afstand van nemen, maar wel empathie en compassie tonen’

Hemmers vertelt dat het voor naasten vaak dubbel is. “Je wilt helpen want je ziet dat je partner of kind enorme paniek ervaart. Maar als je in de dwang meegaat, houd je het in stand. Toon je echter weinig begrip, dan voelt diegene zich onbegrepen en kan het erger worden. Als naaste moet je streng zijn tegen de dwang en daar afstand van nemen, maar wel empathie en compassie tonen.”

Ervaringsdeskundige Hanny beaamt dat het voor naasten van mensen met dwangklachten niet makkelijk is. “Veel mensen proberen de klachten eerst verborgen te houden omdat er vaak onbegrip is in de omgeving. Je krijgt te horen: ‘Doe het gewoon niet’.” Als naaste is je in de belevingswereld van iemand met dwang verplaatsen lastig.

Onrust verdragen in plaats van rust zoeken

Dwang heb je vaak je hele leven, geeft psychiater Menno Oosterhoff aan. “Voor twee derde is het een chronische aandoening. Ik heb zelf ook geen dag geen dwang gehad. Je hebt periodes waarin je er meer last van hebt dan in andere. Maar het blijft vaak altijd spelen.” Ook Hanny heeft nog steeds te maken met dwang, al is ze niet meer in behandeling. Ze heeft leren leven met haar dwanggedachten door de gedachten absurd te vergroten waardoor de lading eraf gaat. “Bij dwang is het vaak zo dat de klachten alleen maar erger worden als er niets mee gedaan wordt”, waarschuwt ze echter.

Daarom is het belangrijk niet te lang rond te blijven lopen met je klachten. Oosterhoff: “Mensen met dwang denken dat het wel meevalt. Maar dwang sluipt er zo in, neemt alleen maar toe en gaat je functioneren echt verstoren. Je weet dat wat je doet nergens op slaat en je ermee moet stoppen. Maar die onrust is gewoon niet voor te stellen.”

‘De dwangklachten worden alleen maar erger als er niets mee gedaan wordt’

Bij dwang moet je leren die onrust verdragen. De twee voornaamste behandelmethodes om met dwang te leren omgaan zijn cognitieve gedragstherapie (CGT) en medicatie. “Maar voor de helft van de mensen is dat niet genoeg”, geeft Henny Visser aan, psychotherapeut en onderzoeker bij het gespecialiseerde behandelcentrum Marina de Wolfcentrum van GGzCentraal. “Tot eind jaren zestig van de vorige eeuw werd een dwangstoornis nog als onbehandelbaar gezien. Toen werd pas ontdekt dat gedragstherapie en medicijnen effectief zijn.” Er is in de loop van de geschiedenis veel over dwang gezegd, maar het vinden van effectieve behandelmethodes duurde nog een hele poos.

 

Tal van nieuwe behandelmethodes voor OCD

Sinds de jaren negentig zijn er tal van onderzoeken gestart naar andere behandelmethodes. Een voorbeeld is Deep Brain Stimulation waarbij hersenactiviteit aangepast wordt via elektroden. Of EMDR waarbij er gewerkt wordt met een afleidende stimulus tijdens het verwerken van een gebeurtenis. Bij cognitieve gedragstherapie gaat het om Exposure en Responspreventie (ERP). Je wordt dan blootgesteld aan de situatie die de obsessieve onrust oproept (exposure) en moet zo stoppen met de dwanghandelingen om de onrust te laten verdwijnen (responspreventie).

“Maar die confrontatie kan voor mensen met dwang eng zijn. Het zou mooi zijn als mensen minder last van hun dwangklachten kunnen krijgen zonder dat ze dingen hoeven te doen die ze niet durven”, vertelt Visser. Met een behandeling met IBA, Inference Based Approach, is dat een optie. Daar draait het namelijk om realiteitstoetsing. “Patiënten leren herkennen dat ze opgeslokt raken in gedachten over wat er allemaal zou kunnen gebeuren en dat ze daarmee voorbij gaan aan wat zij met hun zintuigen kunnen waarnemen. Pas als het weer lukt om te ervaren dat alles hier en nu in orde is, stoppen mensen met het uitvoeren van hun dwanghandelingen.”

‘Hoe eerder dwang herkend wordt, hoe eerder de behandeling start en hoe groter de kans op slagen’

Visser onderzoekt of IBA net zo effectief is als cognitieve gedragstherapie. “Zo ja, dan breidt het behandelarsenaal voor OCD uit. IBA wordt al in enige mate toegepast, maar we hopen dat de methode door onze resultaten breder ingezet kan worden.” Tijdens de studie werken veel organisaties samen zoals meerdere GGz-instellingen en de Vrije Universiteit van Amsterdam. “Zo konden we binnen korte tijd genoeg deelnemers vinden. Bovendien zorg je ervoor dat de informatie gelijk in het hele land beschikbaar is. Als verschillende organisaties die kennis al in huis hebben, gaat het aanbieden van de behandeling op veel plekken na het onderzoek veel eenvoudiger.”

En die verbinding is het sleutelwoord volgens ervaringsdeskundige Hanny. “De samenwerking in onderzoeksresultaten met bijvoorbeeld andere aandoeningen als depressie is essentieel. Door samen te werken en die resultaten te delen, komt er ontzettend veel kennis in omloop.” De route naar goede hulp verkort dan. “En dat is broodnodig. Zodat het niet voor iedereen met klachten elf jaar duurt voor hij de juiste hulp krijgt. Want bij dwang geldt: hoe eerder het herkend wordt, hoe eerder de behandeling start en hoe groter de kans van slagen.”

Meer aandacht en herkenning

Dat er de laatste jaren veel gebeurd is in de wereld van OCD is duidelijk. Het programma ‘Levenslang met Dwang’, waarin een aantal deelnemers met dwang gevolgd wordt in de aanpak van hun klachten, is sinds 2014 op de buis. Eind maart dit jaar was de Tweede Dag van de Dwang waarop alles wat er op het gebied van dwang in Nederland is werd gepresenteerd. Ook komen er allerlei initiatieven bij zoals OCDnet waar veel informatie over dwang beschikbaar is en het OCDcafé waar lotgenoten in contact komen.

“Die aandacht zorgt er zeker voor dat dwang makkelijker bespreekbaar is”, geeft Hemmers van de ADF-stichting aan. “Na een televisie-uitzending van Levenslang met Dwang krijgen we veel belletjes naar onze telefonische hulpdienst van mensen die hun klachten nu eindelijk herkennen. Zeker op de bekende vormen van dwang zoals smetvrees of controledwang ligt niet zo’n taboe meer.”

Hoe eerder hulp, hoe beter

Het begin naar meer kennis en begrip voor dwang is gemaakt, maar er is meer nodig. “De vooroordelen over psychische aandoeningen in het algemeen moeten een stuk verminderen”, geeft Oosterhoff aan. “Het zit niet alleen tussen je oren, maar heeft echt te maken met je brein.” Bovendien is meer kennis over de verschillende vormen van dwang belangrijk. Oosterhoff: “Zodat de stoornis sneller herkend wordt en het niet jaren duurt voor iemand behandeld wordt.” En die hulp moet uitgebreid genoeg zijn, geeft Hanny Damwichers aan. “Mensen worden soms als uitbehandeld gezien wanneer gedragstherapie en medicijnen niet werken, terwijl suggesties voor nieuwe technieken zoals Deep Brain Stimulation nog niet zijn gedaan. Daar ligt een verbeterpunt in de zorg.”

Bepaalde vormen van dwang ziet men bovendien vaak nog als stigma, vertelt Hemmers. “Denk aan nare voorstellingen dwang: bijvoorbeeld voorstellingen dat je iemand steekt met een mes. Mensen denken dan dat iets in jou dat wil, maar dat is niet waar. Dat is de dwang, je doet juist alles dat te vermijden. De verleiding is groot om wel op die inhoud in te gaan.” Ook liggen er stappen voor hulpverleners. “Zij moeten de juiste vragen stellen voor een goede diagnose. Want wanneer een hulpverlener niet naar dwangklachten vraagt, is erover beginnen en een open gesprek hebben voor veel mensen lastig.”

‘Bij een psychische aandoening denkt men vaak dat je het op kunt lossen als je maar graag genoeg wilt’

Ook psychotherapeut en onderzoeker Visser ziet die taak van een betere opsporingsmethode bij zorgverleners als huisartsen en de GGz liggen, maar noemt bovendien het belang van campagnes. “Zo leren patiënten zelf maar ook naasten dwang herkennen en hulp inschakelen.” Naast de campagnes verlicht het taboe eveneens wanneer BN’ers naar buiten komen met hun psychische klachten, stipt psychiater en hoogleraar psychiatrie Van Balkom aan. “Denk aan koningin Maxima die openlijk praat over de psychische problemen waar haar zus tijdens haar leven last van had. Mensen weten zo dat ze niet alleen zijn en dat het niet raar is: zelfs de koningin heeft er in haar familie mee te maken gehad.”

Ondanks het vele werk, bijvoorbeeld in de media, merkt Hanny dat er nog maar weinig kennis en veel onbegrip is in haar directe omgeving. “Men ziet dwang nog als iets exotisch, terwijl angst beter te begrijpen is. Bovendien denken mensen bij een psychische aandoening dat je het op kunt lossen als je maar graag genoeg wilt. Dat het alleen ligt aan een gebrek aan motivatie. Maar je kunt het zien als een gebroken been: daar mag je gewoon hulp voor vragen. Dat heb ik uiteindelijk ook gedaan en dat heeft me enorm geholpen.”

 

 

Op 25 maart 2022 organiseert OCDnet, in samenwerking met ADF en NedKAD, de Tweede Dag van de Dwang. Deze dag staat in het teken van ontmoeting. We willen een overzicht geven van wat er in Nederland te doen is op het terrein van OCD. De dag is bedoeld voor patiënten, naasten en professionals. Behandelaren, onderzoekers en ervaringsdeskundigen gaan in gesprek met dagvoorzitters Youri Moggré en Menno Oosterhoff.

Wil je meer informatie of wil je je inschrijven? Kijk dan op de website van OCDnet: Dag van de Dwang

OCDcafé

Op deze dag zal het OCDcafé het nieuwe platform officieel openen. OCDcafé is al een paar jaar online actief met gespreksgroepen voor mensen met verschillende vormen van dwang (OCD). Ben je nieuwsgierig en wil je meer informatie? Bekijk dan alvast dit filmpje of ga naar de website van OCDcafé. Vanaf 25 maart 2022 gaat het platform pas echt van start.

Podcast God zegene de greep

Menno en Youri werken samen aan een serie podcasts: God zegene de greep Menno en Youri duiken in de wereld van angst- en dwangstoornissen. Menno Oosterhoff is psychiater, en Youri Moggré ervaringsdeskundige. Echter is Menno niet alléén psychiater, maar óók ervaringsdeskundige. Bovendien heeft Menno Youri jarenlang behandeld. Samen duiken ze in de verschijnselen, de vele vormen, de uitingen, de omgang en ook zeker de behandelingen van vandaag de dag, en die zijn op zijn zachtst gezegd verrassend te noemen. Omdat ze allebei OCD hebben gehad, maar ook nog steeds in bepaalde mate hebben, levert ook dat bijzondere gesprekken op.

Interview dwang en eetstoornissen

In november 2021 gaf Menno Oosterhoff een interview voor ISA POWER over dwang en eetstoornissen. Dit interview gaat over OCD, de symptomen, behandeling en herstel. Het gehele interview is te zien via youtube: Menno Oosterhoff over OCD, dwang en eetstoornissen

We zien jullie graag bij de Dag van de Dwang op 25 maart 2022.

 

UITNODIGING ONLINE BIJEENKOMST
‘Ik kan het heus wel aan hoor’

Op woensdag 17 november 2021 van 19.00 tot 20.30 uur organiseert Naasten in kracht een online bijeenkomst voor naasten van mensen met psychische klachten. Het thema is: De valkuilen van een werkende mantelzorger.

De combinatie werk, zorgtaken en de andere rollen die je als naaste ook hebt kunnen je helemaal opslokken. “Ik kan het allemaal heus wel aan,” hoor je jezelf zeggen. Maar je sociale contacten verwateren en je bent te moe voor je wekelijkse hardlooprondje. En ondertussen blijf je proberen alle ballen in de lucht te houden. Op een gegeven moment merk je dat het je niet meer lukt.

Een van de grote valkuilen van mantelzorgers is dat ze het pas bespreekbaar maken als ze echt niet meer kunnen. Als je wacht tot je zwaar- of overbelast bent, duurt het vaak een hele tijd voor je je weer fit voelt. Of je bent te laat: De stap van overbelast naar een burn-out is klein. Ook je collega’s en leidinggevende zien je liever fit op de werkvloer, dan ziek thuis.

Herkenbaar? Ga in gesprek met andere deelnemers op de online bijeenkomst.

De bijeenkomst wordt begeleid door een ervaringsdeskundige. Er wordt een animatie  gedeeld en na een korte voorstelronde gaan we in gesprek met elkaar. Er is veel ruimte voor het uitwisselen van tips en tricks. 

Deelname aan deze bijeenkomst is gratis. Aanmelding is wel vereist. Na aanmelding ontvang je een link om deel te nemen. 

Er is een maximum van 15 deelnemers.
Je kunt je aanmelden voor de bijeenkomst via een mail aan: info@rescon.nl. 

Voor meer informatie verwijzen we je graag naar de website: Naasten in Kracht

Op woensdag 13 oktober 2021 organiseert naasten in kracht een online bijeenkomst voor naasten van mensen met psychische klachten. Het thema is: Werken combineren met de zorg voor iemand die psychisch ziek is.

Werk in combinatie met een dierbare die psychisch uit balans is, is uitdagend. Hoe houd
je de balans goed tussen zorg, werk, huishouden, gezin / familie / vrienden en momenten van ontspanning voor jezelf? Veel mensen zijn in de coronaperiode (meer) vanuit huis gaan werken. De grens tussen werk en privé is daardoor nóg meer vervaagd. Voor naasten van iemand die psychisch uit balans is, kan dit extra ingewikkeld zijn. Wat doet het met je als je 24 uur per dag geconfronteerd wordt met het ziek zijn van de ander? Balans houden tussen al je rollen wordt dan nog moeilijker en vooral tijd vrij maken voor jezelf (voor werk, rust, etc.) verdwijnt naar de achtergrond.

Ga in gesprek met andere deelnemers aan de online bijeenkomst.
De bijeenkomst wordt begeleid door een ervaringsdeskundige. Er wordt een ervaringsverhaal gedeeld en na een korte voorstelronde gaan we in gesprek over het onderwerp werken in combinatie met dierbare die psychisch ziek is. Er is veel ruimte voor het uitwisselen van tips en tricks.
Deelname aan deze bijeenkomst is gratis.
Aanmelding is wel vereist. Na aanmelding ontvang je een link om deel te nemen. Er is een maximum van 15 deelnemers. Je kunt zich aanmelden voor de bijeenkomst via mail: info@rescon.nl.
Voor meer informatie verwijzen we je graag naar de website: Naasten in Kracht

Smetje is een geïllustreerd boek smetvrees. Voor mensen met smetvrees, door mensen met smetvrees.

Smetvrees hebben is moeilijk. Smetvrees begrijpen is lastig. Mensen die last hebben van smetvrees begrijpen het zelf hebben vaak niet eens, laat staan mensen die er geen ervaring mee hebben. Het uitleggen van smetvrees is al helemaal een grote opgave. Hoe doe je dat, als het moeilijk in woorden te beschrijven is wat je voelt, denkt en ziet?

In Smetje verbeeldt Jill Heesbeen wat het hebben van smetvrees inhoudt. In samenwerking met de ADF Stichting heeft Jill mensen geïnterviewd. Mensen hun verhaal persoonlijke ervaring met smetvrees gedeeld en Jill heeft op zeer creatieve wijze die verhalen omgezet naar illustraties. Het wordt begrijpelijk gemaakt aan de hand van vergelijkingen en metaforen. Smetje is een mooi, herkenbaar, boekje voor mensen die zelf smetvrees hebben en mensen die dichtbij hen staan.

Smetje kost €15, en momenteel zijn er nog een aantal beschikbaar. Heb je interesse? Stuur dan een mailtje naar jillheesbeen@hotmail.com. Bekijk meer van Jill haar werk op de website: Jill Heesbeen illustratie + animatie – Jill Heesbeen • portfolio

Als je zorgt voor iemand met een psychisch kwetsbaarheid, ben je vaak bezig met die ander. Je vergeet tijd voor jezelf te nemen en te ontspannen. Zo kun je oververmoeid raken of zelfs ziek worden. Neem daarom regelmatig tijd voor je zelf. Maar hoe doe je dat? Wat vond je ook alweer leuk? Wat doet jou goed? Bekijk hier de nieuwste animatie via deze link

Naasten in Kracht is er voor partners, kinderen, ouders, broers, zussen en goede vrienden van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Ervaringsverhalen vormen het hart van Naasten in kracht en geven naasten informatie, tips, inspiratie, troost en steun. Vooral van elkaar.

Naasten in Kracht is een initiatief van de ADF Stichting, Caleidoscoop, Depressie Vereniging, Impuls en Woortblind, MIND Familie- en Naastenraden, MIND Ypsilon, Labyrint-In Perspectief, Landelijke Stichting Familievertouwenspersonen, NVA, Plusminus, Stichting Borderline, Stichting Naast, Stichting Zelfbeschadiging en Stichting Het Zwarte Gat.

Met knikkende knieën zette ik de laatste stap op de ladder. In de afgelopen weken heb ik al meerdere keren op de steiger gestaan om de kozijnen in onze vier-en-een-halve meter hoge woonkamer op te schuren, schoon te maken en te schilderen, dus ik ben al heel wat gewend, maar dat ene kozijn… Ik kon er net niet bij met de steiger, dus die moest met de trap en dat was toch een stuk spannender. Met lichte paniek in mijn stem roep ik ‘Ronald, kan je even komen?!’ en het volgende gesprek vindt plaats:

Ronald onderaan de trap: ‘Ja lieverd, ik ben er. Zeg het eens’
Ik: ‘Kun je alsjeblieft onderaan de trap blijven staan, ik vind dit wel een beetje spannend zo hoog.’
Ronald ‘Dat is toch helemaal niet nodig, de trap staat stevig en hij is geblokkeerd met de steiger, er kan niks gebeuren.’
Ik: ‘Ja maar het voelt gewoon niet fijn, ik moet me helemaal uitrekken op het puntje van de trap. Ik mis houvast’
Ronald: ‘Zal ik het dan doen? Ik kan het wel even van je overnemen.’
Ik ‘Nee dat wil ik niet, ik wil het zelf doen.’
Ronald: ‘Oké, prima, maar wat doe ik hier dan? Ik kan je echt niet opvangen als je valt…’
Ik ‘Het geeft me gewoon een veilig gevoel dat je daar staat.’
Ronald: ‘Fijn dat ik jou dat gevoel kan geven.’
Dit gesprek is me zo bijgebleven, omdat er zoveel inzit… Ronald wil graag helpen, hij stelt me gerust, biedt aan om het van me over te nemen en is blij dat hij iets voor me kan doen. Helpen zit in onze aard, we doen het graag voor de mensen van wie we houden, dat geeft voldoening.

In gesprek met naasten
Regelmatig spreek ik naasten die vertellen over hun dagelijks leven. Een moeder die haar zoon met smetvrees helpt bij het openen van een deur en het wassen van zijn handen. Een volwassen zoon, die boodschappen doet voor zijn moeder, omdat zij de deur niet meer uit durft. Een vrouw die geen mensen meer thuis uitnodigt, omdat het teveel is voor haar man. Op zich lijken het ‘kleine dingetjes’ die je even voor een ander doet, maar als de angst- of dwangklachten van je partner, of kind langer aanhouden en als de zorg steeds intensiever wordt, kan dit druk op je relatie geven.

Het doet me denken aan de ziekenhuis serie ‘New Amsterdam’. In deze serie wordt Dokter Max Goodwin de nieuwe directeur van het ziekenhuis. Hij voert een nieuw beleid in waarbij hij zelf veel op de werkvloer is: het personeel spreekt hem voortdurend aan en vraagt hem van alles. Zijn standaard antwoord: “Hoe kan ik helpen?” In het begin is het inspirerend om te zien hoe deze ‘hands on’ directeur het ziekenhuis draaiende houdt, maar in de loop van de serie zie je langzaam aan hoeveel energie het hem kost. Ook Dokter Goodwin is maar mens en heeft zijn beperkingen.

Zo werkt het ook met naasten van mensen met een psychische kwetsbaarheid. Wanneer smetvrees ervoor zorgt dat er weerstand komt tegen lichamelijk contact, komt de intieme relatie met je partner onder druk te staan. Aan de ene kant wil je rekening houden met je partner, aan de andere kant heb je ook je eigen behoefte aan contact en kun je het gevoel hebben dat je leeg loopt.
Als je kind je elke avond uren nodig heeft om handelingen uit te voeren voor het slapen gaan (controleren, tikken, tellen, woorden herhalen) komt de relatie met je andere kinderen en je partner onder druk te staan. De aandacht gaat vaak naar het kind waar je je zorgen om maakt en je hebt minder tijd en energie voor je andere kind(eren), je partner en jezelf.

‘Ik gun hem zoveel beter’
Van de week sprak ik een man die vertelde dat zijn broer een angststoornis heeft. Hij vertelde me: “Ik gun hem zoveel beter, omdat ik weet hoe het leven ook kan zijn”. Dat is het ook vaak hè, als naaste gun je de ander zoveel meer en beter en zie je heel veel oplossingen. Het voelt dan zo machteloos om van de zijlijn toe te kijken hoe de ander verder in de put komt.

Totdat we er zelf bij neervallen.
Dus gaan we helpen. Helpen door te luisteren, te praten, gerust te stellen, dingen over te nemen. Helpen vanuit empathie, we voelen mee met de ander. Helpen om ons eigen gevoel van onmacht weg te nemen. Helpen totdat we er zelf bij neer vallen. En wie vangt ons dan op? Er is een grens aan wat je als naaste voor de ander kunt betekenen en laat dat nou net een van de lastige dingen zijn waar je als naaste tegenaan loopt: het voelen van je eigen grenzen en bewaken van je eigen grenzen.

We hebben dan ook bij de ADF Stichting besloten om een groep voor naasten op te starten om dit soort thema’s te bespreken. In het najaar start de supportgroep. Lijkt het jou ook fijn om met anderen in contact te komen die ook een naaste hebben met psychische problemen? Stuur dan een mail naar; lotgenotencontact@adfstichting.nl .

Ellemieke is moeder van twee puberende zoons en ze werkt als coördinator voor lotgenotencontact en trainingen bij de ADF Stichting. Zelf heeft ze ervaring met angstklachten en PTSS in haar jeugd en haar man heeft last van dwang.