Wat is een dwangstoornis?
Iemand met een dwangstoornis kan last hebben van steeds terugkerende gedachten, neigingen of beelden (dwanggedachten) die als misplaatst of opdringerig beleefd worden. Ook kan het zijn dat je ‘gedwongen’ handelingen (dwanghandelingen) uit moet voeren, die rationeel gezien volkomen overbodig zijn. Dwangstoornissen zijn er in vele soorten en maten.
Dwanghandelingen
Dwangstoornissen kunnen zich manifesteren als dwanghandelingen (compulsies); handelingen die steeds op een bepaalde manier moeten worden uitgevoerd (rituelen). Rituelen horen bij het leven. Religieuze gebruiken kunnen troost en houvast bieden. Er zijn topsporters die uit bijgeloof hun linker sok het eerst aantrekken. En veel kinderen hebben een fase waarin ze niet op de randjes tussen de stoeptegels stappen (want anders …).
Wanneer dit gedrag uit de hand loopt worden het dwanghandelingen. Heel soms komt dat omdat je erfelijke aanleg hebt voor een ‘obsessief compulsieve stoornis’, zoals dwang officieel heet. Maar meestal krijg je er pas last van onder druk van bepaalde omstandigheden. Dan kan een onveilige jeugd zijn, of traumatische, stressvolle gebeurtenissen.
Dwanghandelingen gaan vaak samen met dwanggedachten. Je probeert iets te voorkomen waar je bang voor bent. Uit angst voor brand kun je bij het verlaten van het huis steeds weer teruggaan om te kijken of het gas wel echt uit is. Soms moeten mensen negen keer de tafel van negen opzeggen als ze het ‘duivelse’ getal zes ergens zijn tegengekomen. Smetvrees is misschien wel de meest bekende vorm van dwang. Dwanghandelingen gaan vaak samen met dwanggedachten.
Dwanggedachten
Dwangstoornissen zijn ook herkenbaar aan dwanggedachten of obsessies: steeds terugkerende ideeën of voorstellingen die zich aan je opdringen en die je moeilijk kunt loslaten. Je probeert iets te voorkomen waar je bang voor bent. Vaak zijn dwanggedachten alleen te stoppen door bepaalde handelingen uit te voeren. De gedachte aan vuil en besmetting, kun je alleen tot bedaren brengen door telkens opnieuw je handen te wassen.
Dwanggedachten zijn akelig en storend en je wordt er gespannen, bang en onrustig van. Je kunt ze proberen te negeren of tegen te houden. Maar vaak stoppen ze pas als je bepaalde handelingen uitvoert.