De Radboud Universiteit en het Donders Institute werken samen aan een onderzoek over communicatie bij mensen met sociale angst en mensen met autisme. Ze zoeken deelnemers die mee willen doen aan een communicatiespel en een leestaak in een MRI scanner. Het gaat om mensen met en zonder sociale angst en mensen met en zonder autisme.

“Wat gebeurt er in je hersenen als je met iemand communiceert? Dat willen we weten zodat we mensen kunnen helpen die hier moeite mee hebben, zoals mensen met sociale angst of autisme. Dit onderzoeken we door twee mensen met elkaar te laten communiceren en hun hersenactiviteit op hetzelfde moment te meten. Meer inzichten hierin kunnen uiteindelijk leiden tot nieuwe of verbeterde behandeling van communicatieproblemen.”

Wil je meer informatie? Dan kun je een mail sturen naar:  communicatie@donders.ru.nl.

Via deze link kun je je gelijk opgeven: ONDERZOEK

Voor ons blad Vizier ging interviewer Jeroen Mei in gesprek met Sofie van den Enk. In hun gesprek vertelde ze openhartig over haar depressie en paniekaanvallen. Sofie vindt het belangrijk om het taboe rondom psychische klachten te doorbreken. Toen ze zelf een paar jaar geleden op het depressiegala als spreker met haar eigen klachten naar buiten kwam, kreeg ze alleen maar positieve en hartverwarmende reacties.

‘Die publieke ‘coming out’ voelde als een enorme opluchting. Er viel een last van me af waarvan ik niet wist dat ik die met me meedroeg…. Dat zeggen op een podium maakt me geen held ofzo, maar ik zeg wel: het mag bestaan’

In onderstaand filmpje stuurt ze nog een persoonlijke boodschap. Het gehele interview is te lezen in ons blad Vizier.

 

Vrienden van ADF ontvangen Vizier half juni thuis. Wil je ook Vriend worden van ADF? Met €5 per maand (of €60 per jaar) steun je ons prachtige werk en krijg je korting op onze trainingen en lotgenotencontact. Voor meer informatie klik dan hier: Help mee

 

Menno Oosterhoff: markante en bevlogen kinder- en jeugdpsychiater neemt afscheid

GGZ nieuws schrijft op de website:
Op woensdagmiddag 25 mei 2022 rondt Menno  Oosterhoff zijn lange en succesvolle carrière als kinder- en jeugdpsychiater af. Dat wordt gemarkeerd met een symposium in de Biotoop in Haren. 

Menno is een boegbeeld voor mensen met een psychische aandoening en voor mensen met een dwangstoornis in het bijzonder. Hij heeft een groot hart voor patiënten en spant zich binnen en buiten werktijd voor hen in. Zelf kent hij de dwangstoornis van binnenuit. Hij schreef er een boek over: “Vals alarm. Leven met een dwangstoornis”. In dit boek beschrijft hij als geen ander wat een dwangstoornis betekent en hoeveel verschillende gedaanten dwangstoornis kan aannemen.

Menno is een veelgevraagd spreker op het gebied van dwang. Hij geeft regelmatig interviews, schrijft blogs en maakt podcasts. Hij startte de informatieve website Dwang.eu en organiseerde OCD-café, eerst in een café in Groningen, nu landelijk online. Zijn grote drijfveer is om meer aandacht en begrip te creëren voor de dwangstoornis, stigma te doorbreken en pleiten voor goede zorg. Kortgeleden verscheen zijn tweede boek: “Ik zie anders niks aan je”. De laatste jaren maakt hij zich ook sterk voor mensen met ernstig psychisch lijden en een euthanasieverzoek.

Menno werkte ook als opleider en manager: hij heeft talloze kinder- en jeugdpsychiaters opgeleid en was lange tijd hoofd van de polikliniek Kinder- en Jeugdpsychiatrie in Groningen. Daarna was hij inhoudelijk manager van Lentis Jonx Autisme. Momenteel werkt hij in het dwangteam van Accare in Groningen.

Voor zijn belangrijke bijdrage aan het vak wordt hem een symposium aangeboden. Naast bijdragen van bekende sprekers op het gebied van dwang, is er ook veel aandacht voor de carrière en de persoon van Menno. Sprekers zijn Dick Swaab (emeritus hoogleraar Neurobiologie en auteur van honderden wetenschappelijke papers en drie publieksboeken, waaronder Wij zijn ons Brein), Odile van der Heuvel (hoogleraar neuropsychiatrie in Amsterdam), Pieter Hoekstra (hoogleraar Kinder- en jeugdpsychiatrie in Groningen), Ton van Balkom (hoogleraar Psychiatrie in Amsterdam en voorzitter van de landelijke werkgroep Zorgstandaard Angst- en dwangstoornissen) en Lidewij Wolters (senior onderzoeker en GZ-psycholoog bij Accare in Groningen). Al met al een prachtige update over dwang door excellente experts. Er is een lichte noot in de vorm van “Anti-depressief cabaret” van Marjolijn van Kooten, directeur van de Angst, dwang en fobie stichting, zelf ook ervaringsdeskundige.

In de film “Tenminste houdbaar tot” schetsen collega’s, familieleden, patiënten en hun gezinsleden een mooi, grappig en ontroerend beeld van een veelzijdig en bevlogen mens. De film is gemaakt door Youri Moggré, filmmaker en OCD-patiënt. Menno was jaren geleden intensief als psychiater bij Youri betrokken.

Wil je meer weten over deze dag en het programma, lees dan verder op de website van GGZ nieuws:

Menno Oosterhoff neemt afscheid

 

LET OP! In de podcast spreken we onder andere over zelfmoord.

Wekelijks maken nerds Randal, Floris en Jurian met veel humor een podcast over technologie, wetenschap en andere boeiende onderwerpen. Dit levert mooie, interessante en grappige gesprekken op. In 2020 hebben deze nerds een prijs bij BNR gewonnen van ‘De beste Nederlandse podcast op het gebied van Tech en wetenschap’. Voor de opname van de podcast van dinsdag 17 mei 2022 gingen zij in gesprek met Ellemieke Hemmers van de ADF stichting over angst, dwang, depressie en zelfmoord.

Randal (host van de podcast) wilde deze podcast maken naar aanleiding van de zelfgekozen dood van zijn vader. De vader van Randal had last van een angststoornis. Randal zit aan het begin van zijn rouwproces en heeft veel vragen over angstklachten. In deze podcast praten Randal, Floris, Jurian en Ellemieke openhartig over psychische klachten en zelfmoord.

Luister (en kijk) hier naar de podcast: Met nerds om tafel

‘Ze worden vaak niet herkend en niet behandeld’

18-5-2022, door Demi van Opstal

De Tweede Dag van de Dwang was op 25 maart 2022 een feit: een dag die volledig in het teken stond van dwangstoornissen. Naar schatting heeft zo’n één op de vijftig Nederlanders last van een obsessieve-compulsieve stoornis (OCD), oftewel een dwangstoornis. Ondanks de groeiende aandacht voor dwang, duurt het krijgen van de juiste hulp vaak ontzettend lang. Ervaringsdeskundige Hanny Damwichers: “Je hoort niet veel dat iemand dwangklachten heeft, terwijl het regelmatig voorkomt. De stoornis blijft dikwijls onder de radar.”

Geen duidelijke oorzaak

Bij een obsessieve-compulsieve stoornis heb je dwanggedachten (obsessies) of dwanghandelingen (compulsies). De stoornis komt vaak het duidelijkste tot uiting rond het 20e tot 25e levensjaar. Een extra keer de voordeur checken maakt niet gelijk dat je OCD hebt. Als richtlijn wordt gegeven wanneer je langer dan een uur per dag last hebt van je dwang en het je zo belemmert in je dagelijkse leven.

Wat de oorzaak is van dwang? “Daar kun je lang naar zoeken, maar die vind je vaak niet”, vertelt psychiater Menno Oosterhoff. Hij heeft zelf sinds zijn 17e een dwangstoornis en publiceerde in 2017 zijn boek ‘Vals Alarm’. Daarvoor ontving hij de MIND Antonie Kamerling Award, een prijs voor een publicatie die openheid over psychische problemen bemoedigt. In zijn boek gaat hij uitgebreid in op de stoornis als psychiater en als patiënt, met als doel de vooroordelen en het taboe over dwang te verminderen. “Zo’n vijftig jaar geleden werd het als gevolg gezien van een innerlijk conflict: dat je iets meegemaakt had en die gevoelens jezelf niet toestond. Maar dwang is lang niet altijd terug te voeren op iets dat je psychologisch meemaakte.”

‘Je kunt lang zoeken naar de oorzaak van dwang, maar die vind je vaak niet’

Zo spelen meer factoren een rol geeft Ton van Balkom aan. Van Balkom is psychiater en hoogleraar psychiatrie aan het Amsterdam UMC. “Dwang is een complexe aandoening. Naast erfelijkheid spelen ook omgevingsfactoren en psychische factoren een rol. Een nare levensgebeurtenis in de jeugd als pesten kan een uitlokkende factor zijn, maar dat is niet altijd zo.” OCD is er bovendien in ontzettend veel vormen en uit zich op verschillende manieren.

 

‘Dit hoort niet’

Ervaringsdeskundige Hanny Damwichers heeft nare voorstellingen dwang. “Ik denk dingen die ik niet wil denken. Door de schaamte en schuldgevoelens voelde ik enorme druk. Ik dacht: Er moet iets mis zijn met mij, want dit hoort niet.”

Hanny had geen idee dat het dwang was. “Uiteindelijk duurde het elf jaar voor ik erachter kwam.” Dat kwam mede door de schaamte die ze lang voelde, maar ook door het feit dat het lang duurde voor ze de juiste diagnose kreeg toen ze met haar klachten naar de huisarts ging. “Pas toen een vriend vertelde over zijn OCD, begreep ik wat er aan de hand was. Ik zocht op internet en er ging een wereld voor me open. Zo kreeg ik snel de juiste behandeling, onder andere met medicatie.” Om die kennis voor iedereen duidelijk te maken, zette ze samen met Oosterhoff OCDnet op waar allerlei informatie over dwang op staat.

‘Het duurde elf jaar voor ik de juiste hulp kreeg’

Bij OCD zit er vaak een lange tijd tussen de start van de klachten en de behandeling ervan. “Dat komt omdat ik de klachten niet herkende en er ook niet naar gevraagd werd bij de huisarts bijvoorbeeld”, geeft Hanny aan. “Bovendien speelt schaamte een rol. Je bent verder kerngezond maar doet dingen waarvan je weet dat het niet normaal is. Mensen zijn bang minderwaardig gevonden te worden en patiënt te zijn. Mensen met dwang zijn vaak erg streng voor zichzelf: ik ben verder normaal en intelligent, waarom heb ik dit in godsnaam?”

Als naaste is het dubbel

Wanneer je OCD hebt, heeft dat niet alleen een grote invloed op je eigen leven maar ook op dat van naasten. Ellemieke Hemmers is Coördinator Lotgenotencontact en Trainingen bij de Angst, Dwang en Fobie-stichting. Haar man heeft een vorm van OCD: smetvrees. “Ik merk het aan alles: aan hoe hij geen handvatten vastpakt en continu dingen schoonmaakt. In de ergste periode waste hij zijn handen compleet stuk. Een tijd geleden had ik het gevoel dat ik voor 90 procent te maken had met de dwang en nog maar 10 procent met mijn man. Dat is als naaste erg om te zien en heeft een grote invloed op het gezin. Gelukkig gaat het nu door therapie een stuk beter: hij leerde met de dwanghandelingen leven en met de onrust omgaan.”

‘Als naaste moet je streng zijn tegen de dwang en daar afstand van nemen, maar wel empathie en compassie tonen’

Hemmers vertelt dat het voor naasten vaak dubbel is. “Je wilt helpen want je ziet dat je partner of kind enorme paniek ervaart. Maar als je in de dwang meegaat, houd je het in stand. Toon je echter weinig begrip, dan voelt diegene zich onbegrepen en kan het erger worden. Als naaste moet je streng zijn tegen de dwang en daar afstand van nemen, maar wel empathie en compassie tonen.”

Ervaringsdeskundige Hanny beaamt dat het voor naasten van mensen met dwangklachten niet makkelijk is. “Veel mensen proberen de klachten eerst verborgen te houden omdat er vaak onbegrip is in de omgeving. Je krijgt te horen: ‘Doe het gewoon niet’.” Als naaste is je in de belevingswereld van iemand met dwang verplaatsen lastig.

Onrust verdragen in plaats van rust zoeken

Dwang heb je vaak je hele leven, geeft psychiater Menno Oosterhoff aan. “Voor twee derde is het een chronische aandoening. Ik heb zelf ook geen dag geen dwang gehad. Je hebt periodes waarin je er meer last van hebt dan in andere. Maar het blijft vaak altijd spelen.” Ook Hanny heeft nog steeds te maken met dwang, al is ze niet meer in behandeling. Ze heeft leren leven met haar dwanggedachten door de gedachten absurd te vergroten waardoor de lading eraf gaat. “Bij dwang is het vaak zo dat de klachten alleen maar erger worden als er niets mee gedaan wordt”, waarschuwt ze echter.

Daarom is het belangrijk niet te lang rond te blijven lopen met je klachten. Oosterhoff: “Mensen met dwang denken dat het wel meevalt. Maar dwang sluipt er zo in, neemt alleen maar toe en gaat je functioneren echt verstoren. Je weet dat wat je doet nergens op slaat en je ermee moet stoppen. Maar die onrust is gewoon niet voor te stellen.”

‘De dwangklachten worden alleen maar erger als er niets mee gedaan wordt’

Bij dwang moet je leren die onrust verdragen. De twee voornaamste behandelmethodes om met dwang te leren omgaan zijn cognitieve gedragstherapie (CGT) en medicatie. “Maar voor de helft van de mensen is dat niet genoeg”, geeft Henny Visser aan, psychotherapeut en onderzoeker bij het gespecialiseerde behandelcentrum Marina de Wolfcentrum van GGzCentraal. “Tot eind jaren zestig van de vorige eeuw werd een dwangstoornis nog als onbehandelbaar gezien. Toen werd pas ontdekt dat gedragstherapie en medicijnen effectief zijn.” Er is in de loop van de geschiedenis veel over dwang gezegd, maar het vinden van effectieve behandelmethodes duurde nog een hele poos.

 

Tal van nieuwe behandelmethodes voor OCD

Sinds de jaren negentig zijn er tal van onderzoeken gestart naar andere behandelmethodes. Een voorbeeld is Deep Brain Stimulation waarbij hersenactiviteit aangepast wordt via elektroden. Of EMDR waarbij er gewerkt wordt met een afleidende stimulus tijdens het verwerken van een gebeurtenis. Bij cognitieve gedragstherapie gaat het om Exposure en Responspreventie (ERP). Je wordt dan blootgesteld aan de situatie die de obsessieve onrust oproept (exposure) en moet zo stoppen met de dwanghandelingen om de onrust te laten verdwijnen (responspreventie).

“Maar die confrontatie kan voor mensen met dwang eng zijn. Het zou mooi zijn als mensen minder last van hun dwangklachten kunnen krijgen zonder dat ze dingen hoeven te doen die ze niet durven”, vertelt Visser. Met een behandeling met IBA, Inference Based Approach, is dat een optie. Daar draait het namelijk om realiteitstoetsing. “Patiënten leren herkennen dat ze opgeslokt raken in gedachten over wat er allemaal zou kunnen gebeuren en dat ze daarmee voorbij gaan aan wat zij met hun zintuigen kunnen waarnemen. Pas als het weer lukt om te ervaren dat alles hier en nu in orde is, stoppen mensen met het uitvoeren van hun dwanghandelingen.”

‘Hoe eerder dwang herkend wordt, hoe eerder de behandeling start en hoe groter de kans op slagen’

Visser onderzoekt of IBA net zo effectief is als cognitieve gedragstherapie. “Zo ja, dan breidt het behandelarsenaal voor OCD uit. IBA wordt al in enige mate toegepast, maar we hopen dat de methode door onze resultaten breder ingezet kan worden.” Tijdens de studie werken veel organisaties samen zoals meerdere GGz-instellingen en de Vrije Universiteit van Amsterdam. “Zo konden we binnen korte tijd genoeg deelnemers vinden. Bovendien zorg je ervoor dat de informatie gelijk in het hele land beschikbaar is. Als verschillende organisaties die kennis al in huis hebben, gaat het aanbieden van de behandeling op veel plekken na het onderzoek veel eenvoudiger.”

En die verbinding is het sleutelwoord volgens ervaringsdeskundige Hanny. “De samenwerking in onderzoeksresultaten met bijvoorbeeld andere aandoeningen als depressie is essentieel. Door samen te werken en die resultaten te delen, komt er ontzettend veel kennis in omloop.” De route naar goede hulp verkort dan. “En dat is broodnodig. Zodat het niet voor iedereen met klachten elf jaar duurt voor hij de juiste hulp krijgt. Want bij dwang geldt: hoe eerder het herkend wordt, hoe eerder de behandeling start en hoe groter de kans van slagen.”

Meer aandacht en herkenning

Dat er de laatste jaren veel gebeurd is in de wereld van OCD is duidelijk. Het programma ‘Levenslang met Dwang’, waarin een aantal deelnemers met dwang gevolgd wordt in de aanpak van hun klachten, is sinds 2014 op de buis. Eind maart dit jaar was de Tweede Dag van de Dwang waarop alles wat er op het gebied van dwang in Nederland is werd gepresenteerd. Ook komen er allerlei initiatieven bij zoals OCDnet waar veel informatie over dwang beschikbaar is en het OCDcafé waar lotgenoten in contact komen.

“Die aandacht zorgt er zeker voor dat dwang makkelijker bespreekbaar is”, geeft Hemmers van de ADF-stichting aan. “Na een televisie-uitzending van Levenslang met Dwang krijgen we veel belletjes naar onze telefonische hulpdienst van mensen die hun klachten nu eindelijk herkennen. Zeker op de bekende vormen van dwang zoals smetvrees of controledwang ligt niet zo’n taboe meer.”

Hoe eerder hulp, hoe beter

Het begin naar meer kennis en begrip voor dwang is gemaakt, maar er is meer nodig. “De vooroordelen over psychische aandoeningen in het algemeen moeten een stuk verminderen”, geeft Oosterhoff aan. “Het zit niet alleen tussen je oren, maar heeft echt te maken met je brein.” Bovendien is meer kennis over de verschillende vormen van dwang belangrijk. Oosterhoff: “Zodat de stoornis sneller herkend wordt en het niet jaren duurt voor iemand behandeld wordt.” En die hulp moet uitgebreid genoeg zijn, geeft Hanny Damwichers aan. “Mensen worden soms als uitbehandeld gezien wanneer gedragstherapie en medicijnen niet werken, terwijl suggesties voor nieuwe technieken zoals Deep Brain Stimulation nog niet zijn gedaan. Daar ligt een verbeterpunt in de zorg.”

Bepaalde vormen van dwang ziet men bovendien vaak nog als stigma, vertelt Hemmers. “Denk aan nare voorstellingen dwang: bijvoorbeeld voorstellingen dat je iemand steekt met een mes. Mensen denken dan dat iets in jou dat wil, maar dat is niet waar. Dat is de dwang, je doet juist alles dat te vermijden. De verleiding is groot om wel op die inhoud in te gaan.” Ook liggen er stappen voor hulpverleners. “Zij moeten de juiste vragen stellen voor een goede diagnose. Want wanneer een hulpverlener niet naar dwangklachten vraagt, is erover beginnen en een open gesprek hebben voor veel mensen lastig.”

‘Bij een psychische aandoening denkt men vaak dat je het op kunt lossen als je maar graag genoeg wilt’

Ook psychotherapeut en onderzoeker Visser ziet die taak van een betere opsporingsmethode bij zorgverleners als huisartsen en de GGz liggen, maar noemt bovendien het belang van campagnes. “Zo leren patiënten zelf maar ook naasten dwang herkennen en hulp inschakelen.” Naast de campagnes verlicht het taboe eveneens wanneer BN’ers naar buiten komen met hun psychische klachten, stipt psychiater en hoogleraar psychiatrie Van Balkom aan. “Denk aan koningin Maxima die openlijk praat over de psychische problemen waar haar zus tijdens haar leven last van had. Mensen weten zo dat ze niet alleen zijn en dat het niet raar is: zelfs de koningin heeft er in haar familie mee te maken gehad.”

Ondanks het vele werk, bijvoorbeeld in de media, merkt Hanny dat er nog maar weinig kennis en veel onbegrip is in haar directe omgeving. “Men ziet dwang nog als iets exotisch, terwijl angst beter te begrijpen is. Bovendien denken mensen bij een psychische aandoening dat je het op kunt lossen als je maar graag genoeg wilt. Dat het alleen ligt aan een gebrek aan motivatie. Maar je kunt het zien als een gebroken been: daar mag je gewoon hulp voor vragen. Dat heb ik uiteindelijk ook gedaan en dat heeft me enorm geholpen.”

 

 

Het is vandaag 5 mei 2022. De dag van de bevrijding. De dag die misschien wel de belangrijkste dag van het jaar zou moeten zijn. Vanzelfsprekend is het niet (meer). Vrijheid is een thema wat nu actueler is dan ooit. Bijvoorbeeld de mensen in Oekraïne, zij weten wat het is om van hun vrijheid beroofd te zijn. Het gaat me aan mijn hart, daar waar je het voelt als je vrijheid hebt of het juist mist.
Voor mij en mijn lotgenoten met een angststoornis heeft vrijheid ook nog een andere betekenis. Een leven zonder angst. Angst regeert je leven. Het houdt je in de greep en het bepaalt in alles hoe je leven eruit ziet. Angst maakt zo veel kapot. Angst pakt jouw vrijheid af.
Ik heb soms ook goede dagen waarop ik bijna geen last heb van mijn angsten en besef dan meer dan ooit hoe mooi het leven ook kan zijn. Met mijn lieve man Rémon ga ik er dan graag op uit. Lekker wandelen in de natuur, naar familie toe die ver weg woont of een avondje uit eten met vrienden. Allemaal activiteiten die ik niet kan doen met mijn angsten. Als mijn angsten er (bijna) niet zijn en we kunnen het wel doen, dan geniet ik extra van dat heerlijke gevoel wat ik vrijheid noem.
Ik koester die dagen. Ze zijn prachtig en ze zorgen dat ik mijn leven kan leven!
Vrijheid: Soms zo ver te zoeken en soms zo dichtbij…
Koester het als het bij je is, want het is het kostbaarste bezit wat we kunnen hebben!
Wat betekent vrijheid voor jou?
Liefs, Frederike
Frederike (31 jaar) schrijft voor de Angst Dwang en Fobie stichting columns over haar angst- en paniekstoornis en hoe die haar leven beïnvloeden. Ze woont samen met haar man en hun twee katten, die haar steun en toeverlaat zijn. Haar wens is om het taboe op psychische stoornissen te doorbreken. 

Op 21 mei 2022 organiseert de Triade Cluster C van het Kenniscentrum weer een (online) publieksdag!

Heb jij het vermoeden van een persoonlijkheidsstoornis? Ben je gediagnosticeerd maar weet je (nog) niet zo goed wat je ermee aan moet? Ben je een partner, familielid of vriend(in) van iemand met een persoonlijkheidsstoornis cluster C? Of wil je gewoon meer informatie over behandelmethoden en lotgenoten ontmoeten? Volg dan onze online publieksdag.

Deze keer besteden we extra aandacht aan het onderwerp herstel. Tijdens en na een behandeling is het belangrijk dat hier aandacht voor is omdat, ondanks het volgen van een succesvolle behandeling, het vaak niet makkelijk is om de draad van het leven weer op te pakken. In het eerste, gezamenlijke deel van de ochtend staat dit thema centraal.

Daarna worden er workshops gegeven over verschillende onderwerpen.

De publieksdag duurt van 9.30 tot 13.00 uur en is vrij toegankelijk.

Programma
Voor het hele programma en hoe u zich kunt inschrijven kunt u kijken op de website van het Kenniscentrum persoonlijkheidsstoornissen: Cluster C publieksdag

‘Depressief? Angstig? Er moet meer aandacht komen voor slapeloosheid als oorzaak’ vertelde Eus van Someren in een interview met Trouw op zaterdag 30 april 2022. ‘Slapeloosheid volgt niet per se uit depressiviteit. Het is eerder andersom, ontdekte slaaponderzoeker Eus van Someren. ‘We hebben hier iets te pakken!’

“Als je van slag bent, zoals ik het altijd maar noem, kan slapen helpen. Daar hebben we ook een uitdrukking voor: je moet er een nachtje over slapen. Na dat nachtje gaat het de meeste mensen beter. Maar sommige mensen niet; bij hen kan een nacht slapen dingen zelfs erger maken. We zijn opgegroeid met het idee dat slapen gezond is. Maar er blijkt een manier van slapen te bestaan die helemaal niet goed voor je is.”

Welke manier van slapen is dat?
“Veel mensen met slapeloosheid, depressiviteit, angst of posttraumatische stress slapen gefragmenteerd. Als je de stukjes slaap optelt kan het nog een aardige slaapduur lijken, maar wat we zien is dat hun brein alsmaar weer wakker wil zijn. Als een onderzeeër die naar de stille diepte wil duiken, maar steeds weer richting oppervlakte gaat om met zijn periscoop de omgeving te controleren. Dat type slaap kan het nuanceren of wegnemen van zorgen, wat slaap normaal kan doen, in de weg staan.”

Jullie kunnen mensen die lijden aan angst helpen door hun slaapprobleem aan te pakken?
“Dat gaan we nu onderzoeken. We gaan nieuwe dingen proberen om die rusteloze slaap te verbeteren. We gaan kijken of we met bestaande en nieuwe medicamenten die specifiek inwerken op de hersenstam de rusteloosheid in het brein kunnen verminderen.”

“Ik werd een tijd geleden uitgenodigd om een verhaal te houden bij de Angst, Dwang en Fobie Stichting, een patiëntenvereniging. Ik wilde het eens omdraaien en zei: voor ik mijn wetenschappelijke verhaal ga houden wil ik eerst uw verhalen horen. Dat was boeiend. Mensen vertelden dat ze naar bed gaan ’s avonds vaak uitstellen. Omdat ze zich ’s avonds eindelijk wat rustiger voelden, en wisten dat het na een nacht slaap morgen weer allemaal ellende is. Slaap die averechts werkt dus. Ik zou zo graag iets doen voor die mensen, want ze lijden ernstig.”

Eus van Someren (1960) is onderzoeksleider bij het Nederlands Herseninstituut en hoogleraar aan de Vrije Universiteit en het Amsterdam UMC. Het gehele interview is terug te lezen op de website van Trouw: Depressief? Angstig? Er moet meer aandacht komen voor slapeloosheid als oorzaak

Tjilpende vogels in de ochtend, ooievaars op het nest, de geur van bloesem in de lucht… Lente! Heerlijk, ik hou van deze periode van het jaar. Ik voel de lentekriebels in mijn buik en de bloei in mijn relatie met Ronald. Vorige week vierden wij nog dat we 26 jaar samen zijn. Nu geniet ik er extra van, omdat ik weet dat het ook anders kan zijn.

OCD als derde persoon
Vroeger verwarde ik Ronald zijn OCD met Ronald zelf. Ik probeerde rekening te houden, aan te passen en lief voor hem te zijn. Maar ik had niet door dat ik zijn OCD voedde. In relatie coaching hebben we geleerd dat je het kunt zien als een derde persoon in de relatie. Hoe meer ruimte de OCD in nam in onze relatie, hoe meer ik het gevoel had dat ik Ronald kwijt raakte.

Abusive relationship
Ronald zei hier zelf over: ‘Als ik in mijn kracht sta, voelt dat zo goed. Maar wanneer het OCD alarm afging, dan voelde het alsof ik in een ‘abusive relationship’ zat. De OCD bepaalde dan welke kleding je kon dragen, wat je moest doen en met wie je wel/niet kon omgaan. Er moest kleding in de was, deurknoppen schoon en in de supermarkt moest je vooral bij die ene persoon uit de buurt blijven. En als ik daar geen aandacht aan besteedde, kon de OCD twijfel zaaien, manipuleren, controleren en beschuldigen. Toegeven aan deze onrust gaf op korte termijn verlichting, maar op lange termijn groeide de OCD.’
Vroeger dacht ik dat het Ronald was, nu zie ik dat het OCD is. In de strijd die hij met de OCD levert, kan ik nu met compassie naast hem gaan staan. Iedereen komt dingen tegen in zijn of haar relatie met een ander. Dit is een van onze uitdagingen. Het heeft ons heel veel energie gekost, maar ook een diepere verbinding opgeleverd. Een van de dingen die daarbij geholpen heeft is ‘dansen met dat wat er is’.

Dansen met ‘wat er is’
Als je last hebt van je knie, moet je daar rekening mee houden als je danst. In de dans ben je wat voorzichtiger en als het pijn doet, geef je je grens aan. Zo zit het ook met het omgaan met emoties. ‘Dansen met dat wat er is’ hoorde ik de trainer zeggen. Dansen met dat wat er is betekent dansen met liefde, woede, passie, onzekerheid, angst, blijheid… en ga zo maar door. Dansen met het gehele kleurenpalet van gevoelens van jezelf en van de ander.

Vlinders
In het begin van een relatie heb je vlinders in je buik, ben je verliefd en is het allemaal fantastisch. Dat hadden wij ook. Op een gegeven moment gaat dat over naar houden van… en dan? Sleur, leegte, broer-zus relatie? Bij ons niet. ‘Don’t need no butterflies when you give me the whole damn zoo’ zingt Haily Steinfield in het liedje ‘Starving’. De gehele dierentuin geeft ons een leven samen vol avonturen. En als het even teveel wordt… dan gaan we samen ‘eekhoorntjes’ kijken. Daarover vertel ik jullie meer in een volgende column.

Ellemieke is coördinator voor lotgenotencontact en trainingen bij de Angst Dwang en Fobiestichting. Haar man heeft last van dwang en ze heeft zelf ervaring met angst en PTSS. Als ervaringsdeskundige vertelt ze regelmatig over angst en dwang in het dagelijks leven.