Wij Nederlanders zien onszelf graag als open en spontaan. We zeggen wat we denken, vrijheid van meningsuiting is erg belangrijk. Toch lijkt er een taboe te heersen op het praten over je gevoelens, dat voelt kwetsbaar. Brene Brown zegt in haar boek ‘De kracht van kwetsbaarheid’ het volgende: ‘Kwetsbaarheid vormt de kern van alle emoties en gevoelens. Als we voelen, zijn we kwetsbaar. Als we geloven dat kwetsbaarheid hetzelfde als zwakte is, geloven we in feite dat voelen hetzelfde is als zwakte. Als we ons gevoelsleven afsluiten uit angst dat de prijs te hoog is, lopen we weg voor datgene wat ons leven juist richting en zin geeft’
Hoe open zijn wij hier in Nederland echt? Hoe open zijn we over psychische klachten, zoals een angststoornis, burn-out, verdriet en depressie? Hoe open ben ik zelf? Wat wil ik daarmee bereiken?
‘Hoe open ben je?’ vroeg ik een paar weken geleden tijdens een online thema bijeenkomst over angst en dwang bij een bedrijf. ‘Hoe open ben je? Hoe open ben je over je psychische klachten zoals angst, dwang, depressie, stress? En wat zijn de voor- en nadelen?’ Samen met twee ervaringsdeskundige vrijwilligers vertelde ik over de ADF Stichting en gingen we met medewerkers, leidinggevenden en bedrijfsmaatschappelijk werkers in gesprek over hun ervaringen.
Op het beeldscherm zag ik wat handen omhoog gaan van mensen die wilden reageren. Er werden mooie verhalen verteld van mensen die van hun kwetsbaarheid hun kracht hebben gemaakt. Iemand vertelde dat hij last heeft van controledwang en dit kon hij goed inzetten op zijn werk, omdat hij gedegen de boekhouding op orde kreeg. Een ander vertelde dat openheid over haar angst klachten ervoor zorgde dat ze ander werk kreeg wat beter bij haar paste. En er werden ook nadelen besproken, zoals het omgaan met vooroordelen en het gevoel dat je toch niet helemaal voor vol word aangezien door je collega’s. Een collega reageerde door te zeggen dat ze het juist heel fijn vond als mensen open waren, want dan kon ze er rekening mee houden. Mooie gesprekken die zeker nog een vervolg gaan krijgen.
En ik dan? Hoe open ben ik zelf?
‘Hoe open ben ik zelf’ vroeg ik me twee weken geleden af, toen ik naar de fysiotherapeut moest en hij mijn pijnlijke beenspieren los masseerde. We hadden het over mijn werk bij ADF en hij vroeg me of ik zelf bekend was met angst of dwangklachten. Ik kom al jaren bij hem als ik een blessure heb en ik besloot om open te zijn. ‘In mijn jeugd heb ik last gehad van de angst om ziek te worden. Ik was een rebelse puber, maar van binnen was ik een heel onzeker meisje. Na een trauma kreeg ik last van PTSS klachten, daarvoor heb ik therapie gehad. Deze behandeling heeft me ook geholpen bij mijn angstklachten…’ Gespannen wachtte ik zijn reactie af. Hij leefde mee en vroeg naar de therapie die ik gevolgd had, terwijl mijn spieren verder ontspanden onder zijn professionele handen.
Eigenlijk ben ik altijd wel open. Als het ter sprake komt, vertel ik open over wat ik heb meegemaakt en waar ik last van heb (gehad). De reacties van mensen zijn heel verschillend; sommige mensen schrikken van mijn eerlijkheid; anderen leven mee en vragen door en veel mensen vertellen hun eigen verhaal. Wanneer ik me kwetsbaar opstel, geef ik onbewust toestemming aan anderen om dat ook te doen. Vriendschapsbanden verdiepen, familie voelt hechter en op mijn werk heb ik echt het gevoel dat ik mezelf kan zijn.
Op mijn werk bij de ADF Stichting kan ik open zijn. Open over mijn angstklachten en PTSS van vroeger, over mijn kwetsbaarheden nu en over Ronald zijn OCD. Het doet iets met mijn gevoel nu ik zo open ben. Het is alsof er een soort last van mijn schouders is, ik hoef niet meer ‘te doen alsof’. De gesprekken die we hebben op mijn werk hebben een diepere laag, zijn eerlijk, puur. En niet alleen op mijn werk ben ik opener geworden, ook bij vrienden, familie, op de sportschool, bij verjaardagen, overal waar angst of dwang ter sprake komt, ben ik open.
Naar schatting krijgt een derde van de Nederlanders ergens in zijn leven te maken met psychische kwetsbaarheid. Veel mensen hebben het gevoel dat ze de enige zijn en dat voelt heel eenzaam. Toen ik mij als puber terugtrok in mijn eigen angstige wereld en als een zombie door het leven ging, dacht ik echt dat ik de enige was en dat er niemand was die me begreep. Totdat ik voor het eerst iemand in vertrouwen nam.
De eerste keer…
De eerste keer dat ik echt open was in mijn leven zal ik nooit vergeten. Op mijn 17de werd ik smoorverliefd op een jongen en we kregen verkering. We waren een maand of vier samen toen ik het tijd vond om meer over mezelf te vertellen. Het voelde alsof ik mijn eigen huid eraf schraapte en mezelf op een presenteerblaadje aan hem gaf. Tijdens een wandeling vertelde ik hem over mijn pittige jeugd en het trauma wat ik had meegemaakt. Ik zei tegen hem dat ik ‘gebroken’ was, ik had therapie gevolgd en de stukken aan elkaar gelijmd, maar zou de littekens blijven voelen. Ik wilde dat hij wist waar hij aan begon als we verder wilden gaan met de relatie en ik vroeg hem of hij echt met mij samen wilde zijn, ook al had ik zoveel meegemaakt….Dit was een van de meest kwetsbare momenten in mijn leven….
Wat ik wilde bereiken met ‘open zijn’? Het kwetsbare moment dat ik hierboven omschrijf was om te checken of de verkering uit kon groeien tot een serieuze relatie. Het resultaat: We hebben vorige week gevierd dat we 25 jaar samen zijn. Mijn ontwikkeling ging van ‘gebroken en kwetsbaar’ naar ‘authentiek en open’. Wat ik nu wil bereiken met ‘open zijn’? Ik hoop daarmee de taboe en schaamte te doorbreken. Als ik kwetsbaar mag zijn, mag jij dat ook. Samen zijn we sterk in onze kwetsbaarheid. Kwetsbaarheid creëert verbondenheid. Als iemand jou in vertrouwen neemt en open verteld over zijn of haar kwetsbaarheid, hoop ik dat je het kunt beschouwen als een compliment en een mogelijkheid om de relatie te verdiepen.
Foto van Eline van Rijn
